روز گذشته، کارشناسان در همایش چشم‌انداز اقتصاد ایران در سال ۹۷، وضعیت ارزهای مجازی، آینده دلار، سکه و طلا را بررسی کردند. در این همایش «دنیای‌اقتصاد»، «ریپل» به‌عنوان جایگزینی جذاب برای بیت‌کوین معرفی شد و عواملی مانند کاهش نرخ سود بانکی توأم با افزایش نقدینگی و افزایش احتمالی تنش‌های بین‌المللی از متغیرهای اثرگذار بر قیمت دلار عنوان شدند

براساس اظهارات مجتبی فتاحی، مسوول بازارهای جهانی «دنیای‌اقتصاد»، افزایش محدودیت‌های نهادی بر بیت‌کوین توجهات به سایر ارزهای دیجیتالی را افزایش می‌دهد که ابزارهای جدیدی را معرفی می‌کنند. به‌عنوان مثال، انتشار اخباری مبنی بر پشتیبانی ریپل از تمامی ارزها می‌تواند این ارز مجازی را به محل سرمایه‌گذاری جذابی تبدیل کند. حسین راهداری، تحلیلگر اقتصادی نیز در این همایش با مقدمه‌ای در مورد اثرات جنگ ارزی، متغیرهای اثرگذار بر قیمت دلار، سکه و طلای جهانی را معرفی کرد و پیش‌بینی خود از بازدهی این دارایی‌ها را بیان کرد.

ماهیت شکل‌گیری ارزهای دیجیتال

مجتبی فتاحی در این مراسم به بررسی وضعیت و مخاطرات ارز مجازی پرداخت. در بخش نخست این تحلیلگر بازارهای جهانی به بررسی تکامل پول و چگونگی شکل‌گیری و ماهیت یافتن ارزهای دیجیتال پرداخت. روندی که به‌نوعی داستان شکل‌گیری ارزهای دیجیتالی بود. به گفته وی، این ارزها نتیجه جنبشی است که در سال ۱۹۸۱ در آمریکا آغاز شد. جنبشی که اعتقاد چندانی به مرکزیت کنترل پولی نداشتند. دامنه اثر این جنبش با تشکیل پروتکل‌های مختلف و مکانیزم‌های رمزگذاری مختلف رفته‌رفته افزایش یافت. نوزاد تازه متولد شده ارزی یعنی شبکه بلاک‌چین در این بازه زمانی نیازمند معرفی ابزار جدیدی بود که از ظرفیت‌های این ابزار اینترنتی استفاده کند. در نتیجه، در سال ۲۰۰۷ مانیفست بیت‌کوین ازسوی فرد یا افرادی موسوم به ساتوشی ناکامورا در پاسخ به ناکارآمدی کنترل مرکزی پول ارائه شد. در ژانویه سال ۲۰۰۹ اولین نرم‌افزار تولید ارز مجازی روی تعدادی از وب‌سایت‌ها قرار گرفت. این سیستم که به‌نوعی شبکه تولید بیت‌کوین بود در ابتدا تنها از سوی کاربران پیش‌تر فعال در این حوزه مورد استفاده قرار می‌گرفت. پس از این سال‌ها مجموعه‌ای از تحولات در عمل باعث واقعیت یافتن مفهوم انتزاعی ارزش بیت‌کوین شد.

 فتاحی در ادامه سخنان خود به توضیح مکانیزم فعالیت بیت‌کوین پرداخت. مکانیزمی که نتیجه آن تولید رمزی یکتا و غیر قابل کپی کردن است، پس از تولید این رمز از قرار گرفتن این رمزها ‌بلوک‌های مختلف تشکیل می‌شوند. درصورتی که کسی بخواهد در این سیستم اخلال ایجاد کند، ‌باید بیش از نیمی از شبکه شکل گرفته را در اختیار داشته باشد. موضوعی که در عمل باعث غیرقابل نفوذ کردن این شبکه با توجه به هزینه سرسام‌آور آن خواهد شد. در واقع زنجیره بلوکی عمومی شکل گرفته ازسوی گروهی فعال در زنجیره کنترل می‌شوند، نه یک فرد خاص. سهولت خرید، هزینه تراکنش ناچیز و عدم‌محدودیت به مختصات جغرافیایی که امکان احتمال تحریم پولی را نیز به حداقل می‌رساند دیگر نقاط روشن معرفی شده برای این ارز مجازی بود. مهم‌ترین ویژگی‌های بیت‌کوین از نظر این کارشناس ارزهای مجازی، سقف عرضه ۲۱ میلیونی عرضه بیت‌کوین، مکانیزم خودتنظیمی و مکانیزم رای به ازای فعالیت‌های پردازشی بود. بر مبنای اظهارات فتاحی پیش‌بینی می‌شود حجم بیت‌کوین طی سال‌های آتی با نرخ رشد هندسی ۵/ ۰ درصد در هر سال افزایش یابد. در نتیجه، در سال ۲۱۴۰ تعداد بیت‌کوین به سقف آن خواهد رسید. در سوی دیگر نیز وابستگی به تکنولوژی، مقیاس‌پذیری و هزینه بالای استخراج به‌عنوان مهم‌ترین محدودیت‌های ارزهای مجازی به‌ویژه بیت‌کوین معرفی شدند.

آینده قصه دیجیتال

فتاحی در ادامه سخنان خود به معرفی سایر ارزهای دیجیتال پرداخت. به گفته او ایجاد تفرقه در میان جریان‌سازان ارز مجازی باعث انشقاق رویکردها شد. انشقاقی که نتیجه آن معرفی ارزهای دیجیتال جدید مانند «تریوم» بود. روند توسعه ارز دیجیتال با معرفی ابزارهای جدیدی مانند ریپل که امکان پرداخت لحظه‌ای را فراهم کرد و مشکل محدودیت تراکنش‌های بیت‌کوین را نیز مرتفع کرد، گسترده‌تر شد. به گفته فتاحی مسیر ارزهای دیجیتالی در سال‌های آتی از طریق ابزارهایی چون شاردینگ و لایتنینگ و توسعه ابزارهای محاسبات کانتومی و ماشین‌های کوانتومی وارد دوره جدیدی خواهد شد. به عقیده این تحلیلگر ارزهای مجازی استفاده از این ابزارها سرعت سهولت و دامنه استفاده از بستر مجازی به‌عنوان ماده اولیه تشکیل‌دهنده پول را افزایش خواهد داد.

پرسپکتیو ارز مجازی

فتاحی در ادامه به معرفی راه‌های معامله ارز دیجیتال پرداخت. راه استفاده از این ابزار ایجاد کیف پول دیجیتالی است که امکان خرید و فروش را فراهم می‌آورد. گروه‌های مجاز و قابل اعتماد معامله این ارز مجازی نیز در مراجع اینترنتی در دسترس است. مسوول بخش بازارهای جهانی «دنیای‌اقتصاد» در ادامه سخنان خود به بررسی چشم‌انداز معامله بیت‌کوین پرداخت. بر این اساس هزینه تراکنش، مسیرسازی بازیگران در کنار وابستگی شدید به تکنولوژی حملات سایبری و آربیتراژ زمانی موجب افزایش ریسک در معاملات ارز مجازی شده است. به عقیده این کارشناس بازارهای جهانی می‌توان انتظار داشت که بیت‌کوین در روزهای آتی با محدودیت‌های نهادی بیشتری روبه‌رو شود. این در حالی است که ابزارهای ارزی مانند ریپل احتمالا در آینده‌ای نزدیک رشد قیمتی را تجربه خواهند کرد. به گفته فتاحی استفاده از ریپل به‌ویژه پس از انتشار اخباری مبنی بر پشتیبانی این ابزار از تمامی ارزها می‌تواند این ارز مجازی را به محل سرمایه‌گذاری جذابی تبدیل کند. البته در این زمینه باید چند روز منتظر بود تا چارچوب قانونی مورد نظر برای این تغییر تصویب شود. افزون بر این با توجه به نوسانات بالای بیت‌کوین و وضعیت باثبات‌تر در رابطه با سایر ارزهای مجازی آلترناتیوهای بیت‌کوین می‌تواند ریسک کمتری به همراه داشته باشد.

سرنوشت بازارهای ارز، طلا و سکه

حسین راهداری نیز در این همایش در مورد سرنوشت بازارهای ارز، اونس و سکه در سال ۹۷ سخن گفت. این تحلیلگر اقتصادی صحبت‌های خود را با طرح یک سوال آغاز کرد؛ آیا کاهش ارزش ریال به دلار به‌طور کلی اثر منفی در اقتصاد دارد؟ وی پاسخ این موضوع را با مثالی درباره دو شرکت خودروسازی توضیح داد. براساس گفته‌های او، اگر بنز آلمانی و فورد آمریکایی به ترتیب، ۵۰ هزار یورو و ۶۰ هزار دلار قیمت داشته باشند، آنچه نقش اساسی در رفتار مصرف‌کننده این دو کشور خواهد داشت، به نرخ برابری این دو ارز مربوط خواهد بود. اگر نرخ برابری یورو به دلار ۳/ ۱ باشد، ارزش بنز آلمانی در آمریکا ۶۵ هزار دلار می‌شود. نتیجه آنکه تمایل خریدار به سوی فورد آمریکایی خواهد رفت که ۵ هزار دلار ارزان‌تر است. با این حال، اگر نرخ برابری یورو به دلار به ۱/ ۱ کاهش پیدا کند، ارزش بنز در بازار آمریکا به ۵۵ هزار دلار می‌رسد. در نتیجه تمایل مصرف‌کننده آمریکایی به سوی محصول آلمانی خواهد رفت. در واقع، تضعیف یورو به دلار لزوما تبعات منفی در اقتصاد ندارد و منجر به افزایش تولید و صادرات محصولات آلمانی خواهد شد. راهداری در سخنان خود عنوان کرد، امروزه برخی کشورها به‌طور عامدانه ارزش پول خود را پایین می‌آورند تا از مزایای تجاری آن بهره‌مند شود. در این میان، نکته ظریفی که این کارشناس اقتصادی به آن اشاره کرد، این بود کشورهایی که درگیر جنگ ارزی هستند، با آگاهی و کنترل اقدام به کاهش ارزش پولی خود می‌کنند و این واقعه ناشی از ناتوانی سیاست‌گذار نیست. وی با این مقدمه صحبت‌های خود در مورد بازار ارز داخلی را آغاز کرد. از نظر این کارشناس اقتصادی، دولت بیشتر به اثرات تورمی نرخ ارز توجه می‌کند و در این میان صحبت‌هایی از سخنگوی دولت را یادآور شد که ارزش کنترل تورم را بالاتر از اشتغال دانسته بود؛ بنابراین می‌توان از صحبت‌های او استنباط کرد که در ایران به آثار مثبت تعدیل نرخ ارز کمتر توجه می‌شود. وی در همایش چشم‌انداز اقتصاد ایران در سال ۹۷، عنوان کرد به‌طور کلی هرگاه ایران با وفور درآمدهای نفتی مواجه بوده، نرخ تورم در سطح بالاتری نسبت به نرخ ارز قرار داشته است؛ در واقع نرخ ارز در سال‌های وفور درآمدهای نفتی متناسب با نرخ تورم تعدیل نشد و نتیجه سرکوب آن، وقوع شوک‌های ارزی در دو مقطع زمانی بود؛ یکی در آستانه انقلاب اسلامی و دیگری در ابتدای دهه ۹۰. عدم تناسب در تعدیل نرخ تورم و نرخ ارز موجب شد که میزان واردات نسبت به صادرات پیشی بگیرد که زمینه‌ساز افزایش بیشتر نرخ ارز شد. راهداری یکی از محرک‌های مهم صعودی نرخ ارز در سال آینده را کاهش نرخ سود بانکی در عین افزایش نقدینگی دانست. افزایش احتمالی تنش بین ایران و قدرت‌های بین‌المللی که شامل خروج آمریکا از برجام، حمایت اروپا از فشار بر ایران در زمینه‌های موشکی و حقوق بشر و افزایش حلقه تحریم‌ها از دیگر عواملی بودند که از نظر این کارشناس می‌توانند به رشد دلار در سال آینده کمک کنند. او همچنین پیش‌بینی کرد که وضعیت دو و چندنرخی در سال ۹۷ نیز ادامه داشته باشد و فاصله ارز مبادله‌ای و آزاد بیشتر شود. راهداری پس از بازار ارز به بررسی متغیرهای اثرگذار بر قیمت سکه پرداخت. وی قیمت دلار، روند بهای اونس در بازارهای جهانی و حباب سکه در بازار داخلی را از عواملی دانست که قیمت این فلز گرانبها را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. وی بر این اساس پیش‌بینی کرد که سکه در سال ۹۷ بازدهی ۲۰ تا ۴۰ درصدی خواهد داشت. وی بازدهی احتمالی برای طلای جهانی را صفر تا ۱۰ درصد دانست.