وقتی سپندارمذگان فراموش می شود/سپندارمذگان یا ولنتاین؟

شاید هنوز دیر نشده باشد که روز عشق را از ۲۵ بهمن "Valentine" به ۵ اسفند "سپندار مذگان ایرانیان باستان" منتقل کنیم.

 باتوجه به اینکه ۲۵بهمن در ایران روز عشق نامیده می شود برآن شدم تا چند جمله ای از عشق بنویسم.

به بهانه عشق در ایران؛ چرا که فردوسی در شاهنامه داستانهای معروف عاشقانه ای چون زال و رودابه، رستم و تهمینه، بیژن و منیژه را به نظم کشیده است. او در دلدادگی زال به رودابه می گوید:

دل زال یک باره دیوانه گشت

خرد دور شد عشق فرزانه گشت

فردوسی در هیچ جای شاهنامه، چه در برابر دشمن و چه در حضور دوست،از جاده زبان پاک و شیوا منحرف نشده و مهیج ترین صحنه های عاطفی را با زبانی رسا و واژهایی پر ار حیا، نقش و نگار بسته است .

او عشق را بازیچه ندانسته، معتقد بوده که برای رسیدن به آن، تحمل مشقات و مبارزه لازم است.

آفرینش ما آدم ها به گونه ای رقم خورده است که در تمامی احوال نیک و بد، سختی و آسایش ، نبرد و آرامش، از لحظه های کوچک شیرین و شادمند حیات غافل نیستیم زیرا که از آغاز، نهاد آدمی با عشق و شادی جوانه بسته و با عشق یه وجود آمده است.

ما در طول حیات ادبی هزار و اند ساله ی خویش ، ذره ذره و لحظه لحظه عشق و معرفت را در لابه لای گنجینه ی عظیم آثار منظوم و منثور خود دریافته ایم.

شاید بعضی گمان کنند که روح رزم آوری ، جنگاوری ، حماسه آفرینی ، از تبلور عشق و زیبایی خالی است ولی کدام حماسه و کدام میدان نبرد را در جهان بزرگ شنیده یا دیده ایم که انگیزه یه عشق و مهر، آن را نیافریده باشد.

عشق به زیبایی ، میهن ،خدا ،اجداد ،نیاکان و آن چه که تجلی روح و درون انسان در آن آشکار است.

به جرات می توان گفت که همه ی دل مشغولی های آدمیزاد در تمام طول حیات بشر، به سفارش عشق بوده و پیوسته میدان جنگ، راهی به سوی ایوان دل داشته و این پدیده همان است که پهلوانان نامی و یلان نامدار ، بارها و بارها در مقابل آن به زانو در آمده اند.

و فردوسی این را به خوبی در شاهنامه به تصویر کشیده است.

وقتی سپندارمذگان فراموش می شود/سپندارمذگان یا ولنتاین؟

اما در روزگار بحران هویت یکی از راه‌های حفظ هویت فرهنگی، بازگشت به آیین ها، آداب و رسوم سنتی است.

این در حالی است که دشمنان ایران زمین از راه‌های مختلف می‌کوشند ایرانیان را هر چه بیشتر نسبت به فرهنگ ملی خود بیگانه نمایند و متاسفانه در این راه موفقیت‌هایی هم به دست آورده اند.

برای اینکه ملتی در تفکر عقیم شود، باید هویت فرهنگی تاریخی را از او گرفت. فرهنگ مهم‌ترین عامل در حیات، رشد، بالندگی یا نابودی ملت‌ها است.

این خیلی تاسف بار است که با آداب و فرهنگ بیگانه بیش‌تر از فرهنگ خود آشنا باشیم.

متاسفانه می‌بینیم در این روز‌ها جوانان ایرانی غافل از داشته‌های فرهنگ ملی و آیین‌های غرور انگیز کهن ایران زمین به تقلید از جوانان غربی در تدارک مراسمی به عنوان "ولنتاین" می‌کوشند.

وقتی سپندارمذگان فراموش می شود/سپندارمذگان یا ولنتاین؟

ملت ایران از جمله ملت‌هایی است که زندگی اش با جشن و شادمانی پیوند فراوانی داشته است، به مناسبت‌های گوناگون جشن می‌گرفتند و با سرور و شادمانی روزگار می‌گذرانده اند. این جشن‌ها نشان دهنده فرهنگ، نحوه زندگی، خلق و خوی، فلسفه حیات و در کل جهان بینی ایرانیان باستان است. از آنجایی که ما با فرهنگ باستانی خود ناآشناییم، شکوه و زیبایی این فرهنگ با ما بیگانه شده است.

چند سالی ست حوالی ۲۵ بهمن ماه "۱۴ فوریه" که می‌شود هیاهو و هیجان را در خیابان‌ها می‌بینیم.. همه جا اسم Valentine به گوش می‌خورد مغازه‌های اجناس کادوئی لوکس و فانتزی غلغله می‌شود.

از هر بچه مدرسه‌ای که در مورد والنتاین سوال کنی می‌داند که در قرن سوم میلادی که مطابق می‌شود با اوایل امپراطوری ساسانی در ایران، در روم باستان فرمانروایی بوده است بنام کلودیوس دوم، کلودیوس عقاید عجیبی داشته است از جمله اینکه سربازی خوب خواهد جنگید که مجرد باشد.

از این رو ازدواج را برای سربازان امپراطوری روم قدغن می‌کند. کلودیوس به قدری بی رحم و فرمانش به اندازه‌ای قاطع بود که هیچ کس جرات کمک به ازدواج سربازان را نداشت. اما کشیشی به نام والنتیوس "والنتاین"، مخفیانه عقد سربازان رومی را با دختران محبوبشان جاری می‌کرد.

کلودیوس دوم از این جریان خبردار می‌شود و دستور می‌دهد که والنتاین را به زندان بیندازند. والنتاین در زندان عاشق دختر زندانبان می‌شود. سرانجام کشیش به جرم جاری کردن عقد عشاق، با قلبی عاشق اعدام می‌شود بنابراین او را به عنوان فدایی و شهید راه عشق می‌دانند! و از آن زمان نهاد و سمبلی برای عشق می شود.

اما کمتر کسی است که بداند در ایران باستان، نه، چون رومیان از سه قرن پس از میلاد!، که از بیست قرن پیش از میلاد، روزی موسوم به روز عشق بوده است!

جالب است بدانید که این روز در تقویم جدید ایرانی دقیقا مصادف است با ۵ اسفند، یعنی تنها چند روز پس از والنتاین فرنگی! این روز "سپندار مذگان" یا "اسفندار مذگان" نام داشته است.

وقتی سپندارمذگان فراموش می شود/سپندارمذگان یا ولنتاین؟

فلسفه سپندارمذگان

فلسفه بزرگداشتن این روز به عنوان "روز عشق" به این صورت بوده است که در ایران باستان هر ماه را سی روز حساب می‌کردند و علاوه بر اینکه ماه‌ها اسم داشتند، هریک از روز‌های ماه یک نام داشتند.

بعنوان مثال روز اول "روز اهورا مزدا"، روز دوم، روز بهمن "سلامت، اندیشه" که نخستین صفت خداوند است، روز سوم اردیبهشت یعنی "بهترین راستی و پاکی" که باز از صفات خداوند است، روز چهارم شهریور یعنی"شاهی و فرمانروایی آرمانی" که خاص خداوند است و روز پنجم "سپندار مذ" بوده است. یعنی گستراننده، مقدس، فروتن که لقب ملی زمین است.

زمین نماد عشق است، چون با فروتنی، تواضع و گذشت به همه عشق می‌ورزد. زشت و زیبا را به یک چشم می‌نگرد و همه را، چون مادری در دامان پر مهر خود امان می‌دهد. به همین دلیل در فرهنگ باستان اسپندار مذگان را بعنوان نماد عشق می‌پنداشتند.

در هر ماه، یک بار، نام روز و ماه یکی می‌شده است که در همان روز که نامش با نام ماه مقارن می‌شد، جشنی ترتیب می‌دادند متناسب با نام آن روز و ماه، مثلا شانزدهمین روز هر ماه مهر نام داشت و که در ماه مهر، "مهرگان" لقب می‌گرفت. همین طور روز پنجم هر ماه سپندار مذ یا اسفندار مذ نام داشت که در ماه دوازدهم سال که آن هم اسفندار مذ نام داشت، جشنی با همین عنوان می‌گرفتند.

سپندار مذگان جشن زمین و گرامی داشت عشق است که هر دو در کنار هم معنا پیدا می‌کردند. در این روز زنان به شوهران خود با محبت هدیه می‌دادند. مردان هم زنان و دختران را بر تخت شاهی نشانده، به آن‌ها هدیه داده و از آن‌ها اطاعت می‌کردند.

شاید هنوز دیر نشده باشد که روز عشق را از ۲۵ بهمن "Valentine" به ۵ اسفند "سپندار مذگان ایرانیان باستان" منتقل کنیم.

منتشر نشودوقتی سپندارمذگان فراموش می شود/سپندارمذگان یا ولنتاین؟

سخن بزرگان درمورد عشق

دکتر خسرو باقری استاد دانشگاه تهران درخصوص عشق در برنامه "معنای زندگی" می گوید: عشق ورزی باید آگاهانه باشد ،نباید بین عقل و عشق منافاتی باشد که اگر باشد اسمش عشق نیست. عشق برای اعتلای زندگی ضروری است.

دکتر مهرداد ناظری جامعه شناس و استاد دانشگاه  در نشست علمی تخصصی جامعه شناسان می گوید: در نگاه سنتی عشق تا حد زیادی پر رمز و راز ،بعضاً دست نیافتنی و لایه لایه تعبیر می شود اما باتحولاتی که در قرن بیستم اتفاق افتاد عشق مفهوم جدیدی پیدا کرد و الزاماً عشق یک پدیده دست نیافتنی محسوب نمی شود.

سپندارمذگان روز عشق ایرانی بر عاشقان خجسته باد

"سپندارمذگان" چنان گوهر است

گرامی بدارم که تاج سر است

نه سرور شود فرد دیگر پرست

زنفی خودی، آدمی گشته پست

به" نوروز"  نام آور و " مهرگان"

به " یلدا"  وفا باید و مهربان

" ولنتین" بیگانه ما را چه سود

فروزی چو آتش چه نالی ز دود؟

زکیش خودی کج چو گامم شود

برازنده کی سعی و نامم شود؟

" خودآیی"  خدا را به ما هدیه کدد

به نقدِ خودی،مفت هر نسیه کرد

به فرهنگِ خود، باوفایی کنیم

در این ماجرا همنوایی کنیم

امیدوارم امسال سپندارمذگان یا اسفندارمذگان را جشن بگیریم، شاد باشیم و به تاریخ و فرهنگ ایرانمان افتخار کنیم.

پیامک تبریک سپندارمذگان

میدونی روز عشق یعنی چی؟ یعنی اینکه یه عاشق واقعی باید به یه نفر دل ببنده و تا آخر عمر هم عاشقانه عاشقش باشه

عاشقتم تا همیشه سپندار مذگان مبارک.

سپندار مذگان روز دلباختگان ایرانی بر تو ای ایرانی عاشق مبارک باد.

وقتی سپندارمذگان فراموش می شود/سپندارمذگان یا ولنتاین؟

زندگی عشق است، افسانه نیست

آنکه عشق را آفرید دیوانه نیست

روز سپندارمذگان برشما ،لیلی و مجنون ایرانی مبارک باد.

امروز روز سپاس گذاری از خداوند است زیرا که عشق را آفرید تا یادمان باشد کسی هست برای عاشق بودن تا با تمام وجود به او بگوییم ،عشق من روزت مبارک

بی بهانه دوستت دارم.

زندگی نیست به جز

نم نم باران

زندگی نیست به جز

دیدن یار

زندگی نیست به جز

"عشق وصفا"

زندگی نیست به جز

حرف محبت به کسی

روز عشق ایرانی مبارک.

عشق تنها ارثیه ایست که از من به تو میرسد ؛

مرا ببخش اگر با دست های خالی

دوست داشتمت !

سپندارمذگان روز عشق ایرانی مبارک.

برای سپاس تمام مهربانیهایت روز سپندارمذگان را برگزیدم تا بگویم

برای تمام شادیهایی که با حضورت در قلبم

من هدیه کردی سپاسگذارم

روز عشق ایرانی مبارک.

"گاهی" دوست داشتن

پنهان بماند قشنگ تر است

دوست داشتن رابایدکشف کرد،

باید درک کرد، باید "فهمید"

دوست داشتن "دل میخواهد"

نه دلیل

سپندارمذگان مبارک باد.

ای کاش هر روز سپندارمذگان بود نه به خاطر هدیه هایش به خاطر اینکه یادمان باشد که عاشقیم.

سپندارمذ روز عاشقانه ایرانی

جشن سپندارمذگان یکی از جشن های ایرانی است که امروز ایرانیان آنرا در روز سپندارمذ (پنجمین روز) از ماه سپندارمذ (اسفند) برگزار می کنند. ابوریحان بیرونی در آثارالباقیه آورده است که ایرانیان باستان این روز را روز بزرگداشت زن و زمین می دانستند.

● تاریخچه

در گاه شماری های مختلف ایرانی، علاوه بر این که ماه ها اسم داشتند، هریک از روزهای ماه نیز یک نام داشتند. به عنوان مثال روز اول هر ماه «روز اورمزد»، روز دوم هر ماه، روز بهمن (سلامت، اندیشه) که نخستین صفت خداوند است، روز سوم هر ماه، اردیبهشت یعنی «بهترین راستی و پاکی» که باز از صفات خداوند است، روز چهارم هر ماه، شهریور یعنی «شاهی و فرمانروایی آرمانی» که خاص خداوند است و روز پنجم هر ماه، «سپندارمذ» بوده است. سپندار مذ لقب ملی زمین است. یعنی گستراننده، مقدس، فروتن. زمین نماد عشق است چون با فروتنی، تواضع و گذشت به همه عشق می ورزد. زشت و زیبا را به یک چشم می نگرد و همه را چون مادری در دامان پر مهر خود امان می دهد. به همین دلیل در فرهنگ باستان اسپندارمذگان را به عنوان نماد مهر مادری و باروری می پنداشتند.

در هر ماه، یک بار، نام روز و ماه یکی می شده است که در همان روز که نامش با نام ماه مقارن می شد، جشنی ترتیب می دادند متناسب با نام آن روز و ماه. مثلاً شانزدهمین روز هر ماه، «مهر» نام داشت و که در ماه مهر، «مهرگان» لقب می گرفت و می بینیم که چگونه هر جشنی با معنی و مفهوم عمیق خود برای مردم شادی می آفرید.

روز آبان در ماه آبان جشن «آبانگان» است یعنی جشن ستایش آب و روز آذر در ماه آذر جشن «آذرگان» است یعنی جشن ستایش آتش و همین طور روز پنجم ماه دوازدهم (اسفند)، «سپندارمذ» یا «اسفندار مذ» نام داشت که جشنی با همین عنوان می گرفتند. «سپندارمذگان» روز زن و زمین است.

روز پنجم اسفند در همه گاه شماری های ایرانی به عنوان روز جشن اسپندار مذگان شناخته می شود.

● آیین ها

در این روز مردان به همسران خودهدیه می دادند. مردان زنان خانواده را بر تخت شاهی می نشاندند و از آنها اطاعت می کردند و به آنان هدیه می دادند. این یک یادآوری برای مردان بود تا مادران و همسران خود را گرامی بدارند و چون یاد این جشن تا مدت ها ادامه داشت و بسیار باشکوه برگزار می شد همواره این آزرم و احترام به زن برای مردان گوشزد می گردید. این جشن هیچ ارتباطی به ولنتاین ندارد.

● اختلاف در زمان برگزاری

هم اکنون در برخی جاها، به جای روز سپندارمذ (پنجم) از ماه سپندارمذ (اسفند)، روز بیست و نهم بهمن را روز جشن سپندارمذگان می دانند. در باره پرسش بخاطر وجود دوگانگی ها باید گفت که جشن ها و فاصله های میان آنها در نوشته های کهن ایرانی دارای تعریف و اندازه های مشخصی است که به مانند دانه های یک زنجیر در پیوستگی کامل با یکدیگر هستند. تغییر جای یکی از آنها، موجب گسست همه این رشته خواهد شد.

چنانکه در منابع ایرانی آمده است، جشن سده پس از ۴۰ روز از شب یلدا یا چله، و پس از ۱۰۰ روز از اول آبان قرار دارد. همچنین جشن سده، پیش از ۲۵ روز از جشن اسفندگان است.

این اندازه ها و فاصله های تعریف شده در نوشته ها و ریشه نامه های کهن ایرانی، تنها با گاهشماری ایرانی با ماه های سی و یک روزه (مبدأ هجری خورشیدی کنونی) که بزرگترین دستاورد دانش گاهشماری در جهان است، همسان است؛ ولی با کتابچه ای نوساخته که در چند سال گذشته در ایران با نام سالنمای دینی زرتشتیان چاپ می شود، هماهنگی ندارد. چرا که در این کتابچه، فاصله ۱۰۰ روزه از اول آبان تا جشن سده به ۱۰۶ روز، فاصله ۴۰ روزه شب چله (یلدا) تا جشن سده به ۴۶ روز، و فاصله ۲۵ روزه جشن سده تا سپندارمذگان (اسفندگان) به ۱۹ روز رسیده است. این فاصله ها با هیچکدام از اسناد و منابع و تاریخ نامه های ایرانی هماهنگی ندارد.

اینها نمونه هایی از آشفتگی هایی است که منتشرکنندگان این کتابچه در ذهن نوجویان ایجاد کرده و نه تنها نظام قانونمند گاهشماری ایرانی را مخدوش کرده اند، بلکه اختلال هایی نیز در تقویم سنتی یزدگردی زرتشتی که در میان بسیاری از زرتشتیان ایران و عموم زرتشتیان هند و جهان رواج دارد، به وجود آورده اند.

قدمت بیست ساله این تقویم، دستکاری های فراوان در گاهشماری ایرانی و زرتشتی، نبود هیچگونه سامانه کبیسه گیری و تعریف مشخص از طول سال، مبدأ سالشماری ساختگی و نیز اختلاف های فراوان با دیگر زرتشتیان جهان باعث شده که زرتشتیان نیز چنین دستکاری هایی در قواعد سنتی و دینی را نادرست شمارند.

از این رو، زمان درست شب یلدا برابر با شامگاه ۳۰ آذر، جشن سده در ۱۰ بهمن و جشن سپندارمذگان (اسفندگان) در ۵ اسفند است.

● آئین ها و دیگر نام ها

این جشن را با نام های جشن برزیگران هم نامیده اند . در روز اسفندگان چند جشن با مناسکی به خصوص برگزار می شده است. نخستین جشن مردگیران یا جشن مژدگیران بود که اختصاص به زنان داشت. در این روز مردان زنان را هدیه ای خریدندی و از ایشان قدردانی کردندی. [۳] امروزه نیز بیشترین جنبهٔ مورد تأکید در اسفندگان قدردانی از زنان است. در زمان گذشته [چنان که ابوریحان روایت کرده است] عوام کارهای دیگری هم انجام می دادند چون آئین های جادوی برای دورکردن خرفستران اما ابوریحان این آئین ها را تازه و نااصیل خوانده است

 سپندارمذگان روز عشق ایرانی

    مجموعه: مناسبتها در ایران و جهان    

سپندارمذگان,سپندارمذگان روز عشق ایرانی,سپندارمذگان چیست

سپندارمذگان روز عشق ایرانی

تاسف بار است که فکر کنیم مرغ همسایه غاز است! ( سپندارمذگان نه ولنتاین!)

کی میگه این مطلبی که می خوام بگم ربطی به یاد گیری زبان ندارد؟ برای یادگیری هر زبانی اول باید با آداب و فرهنگ آن زبان آشنا شد و این خیلی تاسف بار است که با آداب و فرهنگ بیگانه بیش تر از فرهنگ خود آشنا باشیم. تاسف بار است که فکر کنیم مرغ همسایه غاز است.

برای اینکه ملتی در تفکر عقیم شود، باید هویت فرهنگی تاریخی را از او گرفت. فرهنگ مهم ترین عامل در حیات، رشد، بالندگی یا نابودی ملت ها است. هویت هر ملتی در تاریخ آن ملت نهاده شده است.

اقوامی که در تاریخ از جایگاه شامخی برخوردارند،کسانی هستند که توانسته اند به شیوه مؤثرتری خود، فرهنگ و اسطوره های باستانی خود را معرفی کنند و حیات خود را تا ارتفاع یک افسانه بالا برند. آنچه برای معاصرین و آیندگان حائز اهمیت است، عدد افراد یک ملت و تعداد سربازانی که در جنگ کشته شده اند نیست؛ بلکه ارزشی است که آن ملت در زرادخانه فرهنگی بشریت دارد.

ملت ایران از جمله ملت هایی است که زندگی اش با جشن و شادمانی پیوند فراوانی داشته است، به مناسبت های گوناگون جشن می گرفتند و با سرور و شادمانی روزگار می گذرانده اند. این جشن ها نشان دهنده فرهنگ، نحوه زندگی، خلق و خوی، فلسفه حیات و در کل جهان بینی ایرانیان باستان است. از آنجایی که ما با فرهنگ باستانی خود ناآشناییم، شکوه و زیبایی این فرهنگ با ما بیگانه شده است.

چند سالی ست حوالی ۲۵ بهمن ماه (۱۴ فوریه) که می شود هیاهو و هیجان را در خیابان ها می بینیم. مغازه های اجناس کادوئی لوکس و فانتزی غلغله می شود. همه جا اسم Valentine به گوش می خورد. از هر بچه مدرسه ای که در مورد والنتاین سوال کنی می داند که “در قرن سوم میلادی که مطابق می شود با اوایل امپراطوری ساسانی در ایران، در روم باستان فرمانروایی بوده است بنام کلودیوس دوم. کلودیوس عقاید عجیبی داشته است از جمله اینکه سربازی خوب خواهد جنگید که مجرد باشد.

سپندارمذگان,سپندارمذگان روز عشق ایرانی,سپندارمذگان چیست

از این رو ازدواج را برای سربازان امپراطوری روم قدغن می کند. کلودیوس به قدری بی رحم و فرمانش به اندازه ای قاطع بود که هیچ کس جرات کمک به ازدواج سربازان را نداشت. اما کشیشی به نام والنتیوس (والنتاین)،مخفیانه عقد سربازان رومی را با دختران محبوبشان جاری می کرد.

کلودیوس دوم از این جریان خبردار می شود و دستور می دهد که والنتاین را به زندان بیندازند. والنتاین در زندان عاشق دختر زندانبان می شود. سرانجام کشیش به جرم جاری کردن عقد عشاق، با قلبی عاشق اعدام می شود… بنابراین او را به عنوان فدایی و شهید راه عشق می دانند و از آن زمان نهاد و سمبلی می شود برای عشق!”

اما کمتر کسی است که بداند در ایران باستان، نه چون رومیان از سه قرن پس از میلاد!، که از بیست قرن پیش از میلاد، روزی موسوم به روز عشق بوده است!

جالب است بدانید که این روز در تقویم جدید ایرانی دقیقا مصادف است با 5 اسفند، یعنی تنها چند روز پس از والنتاین فرنگی! این روز “سپندار مذگان” یا “اسفندار مذگان” نام داشته است. فلسفه بزرگداشتن این روز به عنوان “روز عشق” به این صورت بوده است که در ایران باستان هر ماه را سی روز حساب می کردند و علاوه بر اینکه ماه ها اسم داشتند، هریک از روزهای ماه نیز یک نام داشتند.

بعنوان مثال روز اول “روز اهورا مزدا”، روز دوم، روز بهمن (سلامت، اندیشه) که نخستین صفت خداوند است، روز سوم اردیبهشت یعنی “بهترین راستی و پاکی” که باز از صفات خداوند است، روز چهارم شهریور یعنی “شاهی و فرمانروایی آرمانی” که خاص خداوند است و روز پنجم “سپندار مذ” بوده است. سپندار مذ لقب ملی زمین است. یعنی گستراننده، مقدس، فروتن.

زمین نماد عشق است چون با فروتنی، تواضع و گذشت به همه عشق می ورزد. زشت و زیبا را به یک چشم می نگرد و همه را چون مادری در دامان پر مهر خود امان می دهد. به همین دلیل در فرهنگ باستان اسپندار مذگان را بعنوان نماد عشق می پنداشتند.

سپندارمذگان,سپندارمذگان روز عشق ایرانی,سپندارمذگان چیست

در هر ماه، یک بار، نام روز و ماه یکی می شده است که در همان روز که نامش با نام ماه مقارن می شد، جشنی ترتیب می دادند متناسب با نام آن روز و ماه. مثلا شانزدهمین روز هر ماه مهر نام داشت و که در ماه مهر، “مهرگان” لقب می گرفت. همین طور روز پنجم هر ماه سپندار مذ یا اسفندار مذ نام داشت که در ماه دوازدهم سال که آن هم اسفندار مذ نام داشت، جشنی با همین عنوان می گرفتند.

سپندار مذگان جشن زمین و گرامی داشت عشق است که هر دو در کنار هم معنا پیدا می کردند. در این روز زنان به شوهران خود با محبت هدیه می دادند. مردان نیز زنان و دختران را بر تخت شاهی نشانده، به آنها هدیه داده و از آنها اطاعت می کردند.

شاید هنوز دیر نشده باشد که روز عشق را از ۲۵ بهمن (Valentine) به 5 اسفند (سپندار مذگان ایرانیان باستان) منتقل کنیم.

بیایید از همین حالا برای معرفی این روز به دوستان و آشنایان تلاش کنیم. بیایید در وبلاگ ها و سایتهایمان در موردش توضیح دهیم، امسال «سپندارمذگان» یا «اسفندارمذگان» را جشن بگیریم، شاد باشیم و به تاریخ و فرهنگ کشورمان افتخار کنیم.

سپندارمذگان روز عشاق ایرانی

روز عشق ایرانی یا همان سپندارمذگان (سپندارمزگان) که با نام های اسپندگان و یا اسفندگان هم شناخته می شود روزی است که آن را معال ولنتاین می دانند. اما با تاریخی کهن تر از روز ولنتاین که ویژه ایرانیان باستان بوده و این روز را به خاطر بزرگداشت زن و زمین جشن می گرفتند.

سپندارمذگان چه روزی است؟

سپندارمذگان چه روزی است؟

گرچه هنوز اختلاف نظرهایی برای تاریخ این روز وجود دارد اما تاریخ دقیق روز سپندارمذگان در ایران باستان 5 اسفند ماه بوده که در آن سال ها ماه های سال همگی 30 روز بوده اند.

در تقویم جدید ایرانیان چون 6 ماه اول سال 31 روزه هستند بنابراین برخی معتقدند باید این روز را در 29 بهمن جشن بگیرند.

اما برخی هنوز نیز معتقدند اسم اسپندگان نام پنجمین روز از ماه اسفند است و باید در همان ماه نیز جشن گرفته شود. گرچه به نظر می رسد بیشتر ایرانیان 29 بهمن را برای تبریک گفتن این روز جشن می گیرند.

در ادامه این مقاله از سایت کوکا شما را با تاریخچه این روز و برخی از رسم و رسوم های آن آشنا خواهیم کرد.

جشن سپندار مذگان چیست؟

جشن اسفندگان یا اسپندگان (سپندارمذگان) یکی از جشن‌های ایرانی است که در روز پنجم اسفند برگزار می‌شود. ابوریحان بیرونی در آثارالباقیه آورده‌ است که ایرانیان باستان روز پنجم اسفند را روز بزرگداشت زن و زمین می‌دانستند.

روز سپندارمذگان خجسته باد

روز سپندارمذگان خجسته باد

تاریخ دقیق سپندارمذگان

اگرچه منابع کهن از جمله ابوریحان این جشن را در روز پنجم اسفند ذکر کرده اند. ولی با توجه به تغییر ساختار تقویم ایرانی در زمان خیام که پس از ابوریحان میزیست، و سی و یک روزه شدن شش ماه نخست سال در گاه شماری ایرانی، تاریخ ذکر شده در منابع کهن را باید به روز رسانی کرد.

امروز زرتشتیان آن را در روز اسفند (سپندارمذ – پنجمین روز) از ماه اسفند (سپندارمذ) برابر با بیست و نهم بهمن در گاهشماری خورشیدی امروزین برگزار می کنند.

عموم پژوهشگران (از جمله استادان: ابراهیم پورداوود، جلیل دوستخواه، رضا مرادی غیاث آبادی و پرویز رجبی) زمان درست این جشن را 5 اسفند می‌دانند و ابداعات جدید در انتقال آن به 29 بهمن را نا درست می‌ انگارند.

واژه فارسی «اسفند» : در زبان فارسی امروز، از واژه پهلوی «سپندارمت-Spandarmat» و اوستایی «سپِنتَه آرمَئی تی-SpentaArmaiti» بر گرفته شده است.

تاریخچه سپندارمذگان

در گاه‌شماری‌ های گوناگون ایرانی، علاوه بر این که ماه‌ها نام داشتند، هریک از روزهای ماه نیز یک نام داشتند.

برای نمونه روز نخست هر ماه «روز اورمزد»، روز دوم هر ماه، روز بهمن (سلامت، اندیشه) که نخستین صفت خداوند است، روز سوم هر ماه، اردیبهشت یعنی «بهترین راستی و پاکی» که باز از صفات خداوند است، روز چهارم هر ماه، شهریور یعنی «شاهی و فرمانروایی آرمانی» که خاص خداوند است و روز پنجم هر ماه، «سپندارمذ» بوده‌است. سپندار مذ لقب ملی زمین است.

یعنی گستراننده، مقدس، فروتن. زمین نماد عشق است چون با فروتنی، تواضع و گذشت به همه عشق می‌ورزد. زشت و زیبا را به یک چشم می‌نگرد و همه را چون مادری در دامان پر مهر خود امان می‌دهد.

به همین دلیل در فرهنگ باستان اسپندارمذگان را به‌عنوان نماد مهر مادری و باروری می‌پنداشتند.

در هر ماه، یک بار، نام روز و ماه یکی می‌شده‌است که در همان روز که نامش با نام ماه مقارن می‌شد، جشنی ترتیب می‌دادند متناسب با نام آن روز و ماه. مثلا شانزدهمین روز هر ماه، «مهر» نام داشت و که در ماه مهر، «مهرگان» لقب می‌گرفت و می‌بینیم که چگونه هر جشنی با معنی و مفهوم عمیق خود برای مردم شادی می‌آفرید.

روز آبان در ماه آبان جشن «آبانگان» است یعنی جشن ستایش آب و روز آذر در ماه آذر جشن «آذرگان» است یعنی جشن ستایش آتش و همین طور روز پنجم ماه دوازدهم (اسفند)، «سپندارمذ» یا «اسفندار مذ» نام داشت که جشنی با همین عنوان می‌گرفتند.

«سپندارمذگان» روز زن و زمین است.روز پنجم اسفند در همه گاه‌شماری‌های ایرانی به عنوان روز جشن اسپندار مذگان شناخته می‌شود.

سپندارمذگان روز عشق ایرانی

سپندارمذگان روز عشق ایرانی

آیین های روز جشن سپندارمذگان

در این روز مردان به همسران خود هدیه می‌دادند. مردان زنان خانواده را بر تخت شاهی می‌نشاندند و از آنان اطاعت می‌کردند و به آنان هدیه می‌دادند.

این یک یادآوری برای مردان بود تا مادران و همسران خود را گرامی بدارند و چون یاد این جشن تا مدت‌ها ادامه داشت و بسیار باشکوه برگزار می‌شد همواره این آزرم و احترام به زن برای مردان گوشزد می‌گردید

اختلاف در زمان برگزاری

هم‌اکنون در برخی جاها، به جای روز سپندارمذ (پنجم) از ماه سپندارمذ (اسفند)، روز 29 بهمن را روز جشن سپندارمزگان می‌دانند.

درباره پرسش بخاطر وجود دوگانگی‌ها باید گفت که جشن‌ها و فاصله‌های میان آنان در نوشته‌های کهن ایرانی دارای تعریف و اندازه‌های مشخصی است که به مانند دانه‌های یک زنجیر در پیوستگی کامل با یکدیگر هستند. تغییر جای یکی از آنان، موجب گسست همه این رشته خواهد شد.

چنان که در منابع ایرانی آمده‌ است، جشن سده پس از 40 روز از شب یلدا یا چله، و پس از 100 روز از اول آبان قرار دارد. همچنین جشن سده، پیش از 25 روز از جشن اسپندگان است.

این اندازه‌ها و فاصله‌های تعریف شده در نوشته‌ ها و ریشه‌نامه‌های کهن ایرانی، تنها با گاه‌شماری ایرانی با ماه‌های 31 روزه (مبدأ هجری خورشیدی کنونی) که بزرگترین دستاورد دانش گاه‌شماری در جهان است، همسان است؛

ولی با کتابچه‌ ای نو ساخته که در چند سال گذشته در ایران با نام سال نمای دینی زرتشتیان چاپ می‌شود، هماهنگی ندارد.

چرا که در این کتابچه، فاصله 100 روزه از اول آبان تا جشن سده به 106 روز، فاصله 40 روزه شب چله (یلدا) تا جشن سده به 46 روز، و فاصله 25 روزه جشن سده تا سپندارمذگان (اسپندگان) به 19 روز رسیده‌است که این فاصله‌ها با هیچکدام از اسناد و منابع و تاریخ‌نامه‌های ایرانی هماهنگی ندارد.

این‌ها نمونه‌هایی از آشفتگی‌هایی است که منتشرکنندگان این کتابچه در ذهن نوجویان ایجاد کرده و نه تنها نظام قانونمند گاه‌ شماری ایرانی را مخدوش کرده‌اند، بلکه اختلال‌هایی نیز در تقویم سنتی یزدگردی زرتشتی که در میان بسیاری از زرتشتیان ایران و عموم زرتشتیان هند و جهان رواج دارد، به وجود آورده‌اند.

قدمت 20 ساله این تقویم، دستکاری‌ های فراوان در گاه‌ شماری ایرانی و زرتشتی نبود هیچگونه سامانه کبیسه‌گیری و تعریف مشخص از طول سال، مبدأ سالشماری ساختگی و نیز اختلاف‌های فراوان با دیگر زرتشتیان جهان باعث شده که زرتشتیان نیز چنین دستکاری‌ هایی در قواعد سنتی و دینی را نادرست شمارند.

از این رو، زمان درست شب یلدا برابر با شامگاه 30 آذر، جشن سده در 10 بهمن و جشن سپندارمذگان (اسپندگان) در 5 اسفند است.

آیین ها و دیگر نام های سپندارمذگان

این جشن را با نام‌ های جشن برزیگران هم نامیده‌اند.در روز اسپندگان چند جشن با مناسکی به‌خصوص برگزار می‌شده‌است.

نخستین آنان جشن مردگیران یا جشن مژدگیران بود که ویژه زنان بود. در این روز مردان برای زنان هدیه می‌خریدند و از آنان قدردانی می‌کردند. امروزه نیز بیشترین جنبهٔ مورد تأکید در اسپندگان قدردانی از زنان است.

در زمان گذشته چنانکه ابوریحان روایت کرده‌است عوام کارهای دیگری هم می‌کردند چون آیین‌ های جادویی برای دورکردن خرفستران. اما ابوریحان این آیین‌ها را تازه و نااصیل خوانده‌است.

استاد دکتر جلال خالق مطلق می‌نویسد

ابوریحان بیرونی در کتاب آثارالباقیه که در سال 391 هجری تألیف کرده است، آنجا که درباره ی جشن های ایرانی سخن می گوید، از جشنی نام می برد که در روز اسفندارمذ در ماه اسفندارمذ، یعنی در پنجم اسفند برگزار می شد.

در ایران کهن، یک جشن بهاری زنان بوده که در آن روز زنان از آزادی بیشتری برخوردار بودند و بویژه دختران «دم بخت» به همسرگزینی تشویق می شدند و از این رو این جشن را «مردگیران» می نامیدند.

سپس با نفوذ بیشتر مذهب این جشن نخست تغییر ماهیت داده و جشن زنان شوهردار شده و این دسته زنان در آن روز از شوهران خود به پاس یکسال پارسایی و خانه داری و شوهردوستی هدیه می گرفتند، تا اینکه همین نیز رفته رفته فراموش شده است.

روز این جشن پنجم اسفند بود. پر بیراه نیست اگر بانوان روشنفکر ایرانی دست کم، کنگره ها و جلسات ویژه ی مسایل زنان را در این روز برگزار کنند تا یاد آن جشن دوباره زنده گردد.