سپرده ها از مهمترین منابع بانک ها بوده که بدون آن موجودیت بانک چندان قابل توجیه نمی باشد زیرا سرمایه بانکها در مقابل سپرده آنها رقم ناچیزی را تشکیل می دهد و چون معمولاً اعطای تسهیلات که یکی از راههای اصلی کسب درآمد بانکها می باشد،از محل جذب سپرده ها تامین می گردد،لذا لازمه این امر مجهز شدن بانکها به منابع سپرده می باشد.در این مطلب سعی می شود شما با انواع سپرده های بانکی آشنا شوید.

باید توجه داشت سپرده ها به عنوان ابزار سودآوری بانکها تلقی شده و از طریق اعطای تسهیلات در بخشهای مختلف اقتصادی(تخصیص منابع) نقش مهمی در توسعه اقتصادی کشور ایفا می نماید، دارای هزینه هایی(مانند سود پرداختی به سپرده گذاران،هزینه اداری و تشکیلاتی و …)می باشند و چنانچه از آنها استفاده بهینه نشود موجب ضرر و زیان و کاهش سودآوری بانک خواهد شد.

به موجب ماده 3 از فصل دوم قانون عملیات بانکی بدون ربا تحت عنوان (تجهیز منابع پولی) بانکها می توانند تحت عناوین زیر به افتتاح سپرده بپردازند .

الف)سپرده های قرض الحسنه شامل:

 جاری

 پس انداز

ب)سپرده های سرمایه گذاری مدت دار:

 کوتاه مدت

 بلند مدت

سپرده قرض الحسنه سپرده ایست که صاحب آن به قصد انتفاع به بانک نمی سپارد بلکه صاحبان آنها به منظور برخورداری از اجر معنوی و استفاده از انواع خدمات بانکی و تسریع در نقل و انتقال وجوه پولهای خود را به بانک می سپارند.

سپرده قرض الحسنه جاری:

بر اساس تعریف این نوع سپرده قرارداد دو جانبه ای است که رعایت مفاد آن برای بانک و مشتری الزامی است.برداشت و یا انتقال از این حساب می تواند از طریق چک،دفترچه،کارت های الکترونیکی بر حسب درخواست مشتری و نوع انتخاب در سیستم انجام پذیرد.

یکی از مهمترین مزیت های این نوع حساب برای مشتریان صدور دسته چک بر روی این نوع از حساب ها می باشد به طوری که اکثر متقاضیان این نوع حساب تقاضای صدور دسته چک دارند و بانک نیز طبق قوانین برای مشتریانی که اهلیت دریافت دسته چک را دارند ذسته چک صادر می کند. در زیر تصویر یک برگ چک نمایش داده شده است.

سپرده قرض الحسنه پس انداز

پس انداز عبارتست از سهمی از درآمد مردم یک کشور می باشد که به مصارف جاری و زود گذر تخصیص نیافته و صرف اندوخته و یا سرمایه گذاری(پس انداز) به امید تحصیل درآمد آتی که موثر در افزایش سرمایه ملی می باشد،می گردد.

مهمترین هدف در برنامه ریزی اقتصادی در کشورهای در حال توسعه،به وجودآوردن حداکثر امکانات برای تامین افزایش سرمایه گذاری به جهت توسعه و رشد اقتصادی است که آن نیز با میزان سرمایه گذاری رابطه مستقیم دارد.این وظیفه بانکها در قانون اعلام گردیده تا از طریق آن نسبت به جذب سپرده های مردم اقدام و در بخش های اقتصادی مورد نظر اقدام به پرداخت تسهیلات جهت کمک به رشد آنها نمایند.به خاطر جلب اعتماد مردم در قانون چهارم بانکداری بانکها را مکلف به بازپرداخت سپرده های مشتری(پس انداز-جاری) در هنگام درخواست مشتری نموده است.

بانکها نیز می توانند به خاطر جذب منابع با اتخاذ روش های تشویقی امتیازاتی به شرح ذیل به مشتریان اعطا نمایند:

 اعطای جوایز غیرثابت نقدی یا جنسی برای سپرده های قرض الحسنه

 تخفیف و یا معافیت سپرده گذاران از پرداخت کارمزد یا حق الوکاله

 دادن حق تقدم به سپرده گذاران برای استفاده از تسهیلات اعطایی بانک

سپرده های سرمایه گذاری:

بسیاری از وجوه و سرمایه های نقدی هستند که صاحبان آنها به دلایل مختلف توان و یا علاقه به کار گیری آنها را ندارند. به همین دلیل آنها سراغ بانکها و موسساتی میروند که علاوه بر حفظ اصل سرمایه،سود خوبی نیز در اختیارشان قرار دهند. بانک های سنتی در قالب سپرده های سرمایه گذاری(کوتاه مدت-بلندمدت) پول آنها را جذب می نمایند و علاوه بر تعهد بازگشت اصل پول،به آنهاسودپرداخت می نمایند. لذا با توجه به اینکه این شیوه(پرداخت قرض با سود) از مصداق های ربا بود در قوانین بانکداری بدون ربا تغیرات بنیادی یافتند و طبق مواد سوم تا ششم قانون بانکداری اسلامی مقرر گردید بانکها سپرده های مشتریان را در قالب عقود اسلامی() از آنها تحویل گرفته و به عنوان وکیل از طرف آنها در قالب این عقود سرمایه گذاری نمایند و علاوه بر بیمه نمودن اصل وجه سود حاصل از سرمایه گذاری را با توجه به مدت زمان سپرده گذاری و کسر هزینه ها و حق وکالت به مشتریان پرداخت نمایند.

در این نوع سپرده ها اگر چه میزان سود از ابتدا مشخص نمی باشد،ولی به دلیل وسعت و تنوع معاملات بانکها می توانند قبل از حسابرسی به صورت علی الحساب به سپردها سود پرداخت نمایند.

 در سپرده های سرمایه گذاری کوتاه مدت وجه مشتری باید برای بار اول حداقل سه ماه نزد بانک باقی بماند. صاحب حساب با ارائه دفترچه، هر زمان می تواند- با رعایت سه ماه اول و نیز با در نظر گرفتن این که سود به نسبت کمترین مانده در هر ماه تعلق خواهد گرفت– از وجوه خود برداشت و یا مجددا وجوهی را به حساب خود اضافه نماید. تمدید مدت این گونه سپرده ها بعد از سه ماه اول، یک ماه یک ماه و خود به خود طبق قرار داد اولیه خواهد بود و نیازی به مراجعه مجدد برای تمدید نیست.

در سپرده های سرمایه گذاری بلند مدت که به صورت برگه سپرده از طرف بانکها با حداقل مبلغ پنجاه هزار ریال و با مدت زمان های

 یک ساله

 دو ساله

 سه ساله

 پنج ساله

پذیرفته می شود. پس از سررسید تمدید سپرده به مدتهای بیشتر با تابعی از ضریب سه ماه میسر خواهد بود.

منابع:

 قانون بانکداری اسلامی

www.qmb.ir, www.bmi.ir

www.cbi.ir