اگر چه این روزها کمتر حرف از فیلترینگ یا مسدود شدن تلگرام می‌شود اما به دلیل تجربه‌های پشت سرگذاشته، اختلال سراسری این پیام‌رسان در ابتدا ذهن‌ها را به سمت فیلتر دوباره می‌برد و نگرانی ایجاد می‌کند؛ شاید چون هنوز هم فضای انحصاری بر تلگرام حاکم است و همچنان پاسخگویی به بیشتر نیازهای کاربران را به دوش می‌کشد.

تلگرام روز دوشنبه برای مدتی دچار اختلال شد؛ اتفاقی که در یک ماه برای دومین بار رخ می‌داد؛ برای چند ثانیه وای‌فای و دیتایی به تلگرام وصل نمی‌شود اما سایر فعالیت‌های اینترنتی مشکلی ندارند. با روشن کردن فیلترشکن هم تلگرام همچنان باز نمی‌شود. خبر در رسانه‌ها از توییتر تلگرام می‌آید که اختلال سراسری در این پیام‌رسان ایجاد شده و کاربران را به صبوری دعوت می‌کند. بعد از چند دقیقه توییتر تلگرام نوید رفع اختلال را می‌دهد و همه چیز به حالت عادی برمی‌گردد اما این سوال هم مطرح شد که در این چند دقیقه که تلگرام قطع بود، کسب‌وکارها چه اندازه نگران شدند و فعالیت‌های عادی مردم چقدر مختل شد؟

تلگرام از همان زمان که به صورت جدی وارد عرصه پیام‌رسانی شد، با خطر فیلترینگ از طرف مسوولان داخلی مواجه بود اما همواره یکی از وعده‌های دولت باز گذاشتن فضای مجازی بود. به این ترتیب که لازم نیست کاربران اینترنتی و شبکه‌های اجتماعی ترسی از فیلتر شدن شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها به خود راه دهند و شاید همین مواضع بود که تاکنون مانع از اضافه شدن پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی جدید به لیست فیلترینگ شده است.

با وجود این، در روزهایی که تلگرام به دلیل برخی ناآرامی‌ها برای مدت کوتاهی مسدود شده بود، تقریبا به نوعی برخی فعالیت‌ها از این مسدودیت متاثر شدند. کسب‌وکارها از ضررهای میلیونی خبر دادند، شغل‌هایی که به صورت مستقیم و غیرمستقیم به تلگرام وابسته بودند، متضرر شدند و کمترین مشکلی که ایجاد شده بود، قطع ارتباط در فضاهای خانوادگی و دوستانه بود! همه این مسایل نیز به دلیل فضای انحصاری تلگرام بود. پیام‌رسانی که برای ما ایرانیان به وسیله‌ای جایگزین رسانه، تسهیل‌کننده کسب و کار و تقریبا همه‌کاره تبدیل شده است.

اما وزیر ارتباطات درباره این فضای انحصاری ایجادشده می‌گوید: «از همان ابتدای شکل‌گیری این سرویس‌های داخلی و خارجی، نگاهی وجود داشته که نسبت به مفهوم به اشتراک‌گذاری و استفاده از این ظرفیت‌ها مخالف بود. نتیجه این نگاه دوقطبی این بود که یک پیام‌رسان خارجی (تلگرام) در دولت یازدهم وارد عرصه شود که دسترسی به آن محدود نشده و این فضا انحصاری شده است؛ به طوری که کاربرد به‌اشتراک‌گذاری ویدیو، کاربرد رسانه، کاربرد گروه‌های مرجع و مجموعه‌ای از این نیازمندی‌ها در این پیام‌رسان وجود دارد؛ بنابراین کوچ مردم از این شبکه اجتماعی به هر جای دیگر کار ساده‌ای نیست.» او همچنین یکی از دلایل فضای انحصاری ایجادشده توسط تلگرام را بستن دست و پای داخلی‌ها می‌داند.

از طرفی به گفته آذری جهرمی، این که یک پیام‌رسان خارجی تمامی زیرساخت‌های فناوری اطلاعات ما را از آن خود کند، نه از دید فناوری، نه امنیتی و نه حکمرانی صحیح نیست؛ زیرا ممکن است این پیام‌رسان به هر دلیلی از دسترس خارج شود؛ چه مسدود شدن آن از طرف مسوولان داخلی و چه رویدادهای مشابه اختلال ایجادشده در تلگرام که در یک ماه گذشته دو بار رخ داد و هیچ تضمینی نیست که این اتفاق دیگر رخ ندهد و یا دفعات بعدی هم زمان اختلال کوتاه باشد. بنابراین اصلا منطقی نیست که یک پیام‌رسان خارجی زیرساخت اشتغال ما باشد؛ زیرا این شرایط پایدار نیست و امنیت شغلی و اقتصادی ما زیر سوال می‌رود.

البته همان زمان که پیام‌رسان تلگرام از داخل مسدود شد، پیام‌رسان‌های داخلی که بخواهند جایگزین تلگرام شوند هم معرفی شدند اما یا با استقبال از طرف کاربران مواجه نشدند یا نتوانستند از پس هجوم کاربران برآیند و با کندی روبه‌رو بودند. همین موضوع باعث شد اگر حتی برخی افراد به کلیشه‌های عدم اطمینان به پیام‌رسان داخلی اعتقادی نداشتند، ضعف فنی این پیام‌رسان‌ها، آن‌ها را از نمونه‌های مشابه داخلی مایوس کند.

در نهایت، اگر چه اکنون پیام‌رسان تلگرام با بیشترین تعداد کاربر در ایران، از نظر فنی و کاربری دچار مشکل نیست اما بهتر است پیش از این‌که از طرف داخل دسترسی به تلگرام محدود شود، این شرکت برای مدت طولانی دچار اختلال سراسری شود و یا هر اتفاق دیگری که ممکن است کار را برای کسانی که به تلگرام وابسته هستند سخت کند، فکری جدی برای این انحصار تلگرامی کرد.