طرح پانزی (Ponzi) چیست، چه تفاوتی با طرح هرمی دارد و چطور از آن دوری کنیم؟

«سود قطعی ماهانه ۲۵ درصد!» «سرمایه گذاری تضمینی با نرخ سود ثابت ماهانه ۴۰ درصد!» «دوستان خود را به این سرمایه گذاری دعوت کنید و به ازای هر نفر سودتان از ۲۰ درصد به ۲۵ درصد ماهانه افزایش می‌یابد!» جملات ذکر شده همگی نشان از این دارد که سرمایه گذاری مورد نظر به احتمال زیاد یک طرح پانزی است.

ممکن است عبارات این چنینی را در فضای سرمایه گذاری دیده باشید و بسیار وسوسه شوید که وارد این سرمایه گذاری شوید. اما چرا این جملات شما را وسوسه می‌کنند؟ به این دلیل که اولا سود آنها نسبت به سودهای متعارف بسیار بیشتر است، ثانیا کلماتی مانند قطعی، تضمینی و… برای سرمایه گذار قوت قلب است، ثالثا چه کسی است که از پولدار شدن بدش بیاید!

نام این طرح از شخصی به نام چارلز پانزی نشات گرفته است. او در سال ۱۹۲۰ برای اولین بار از این روش استفاده کرد البته این طرح توسط پانزی ابداع نشده و پیش‌تر، در رمان‌های چارلز دیکنز به این نوع مدل سرمایه گذاری اشاره شده بود.

چارلز پانزی بدون هیچ سرمایه ای و تنها با قرض گرفتن از یک صراف معتبر طرح خود را شروع کرد و طولی نکشید که به یکی از ثروتمندترین افراد آمریکا تبدیل شد؛ به طوری که سراسر آمریکا او را می‌شناختند.

طرح پانزی چیست؟

طرح پانزی یک روش کلاهبردارانه در سرمایه گذاری است که در آن سودهای نامتعارف و تضمینی و همچنین با ریسک بسیار کم، به سرمایه گذاران وعده داده می‌شود. البته برخی از طرح های این چنینی می‌تواند پانزی نباشد(زیرا طرح پانزی سازوکاری دارد که در ادامه به بیان آن پرداخته می‌شود) اما تا به امروز هر طرحی که وعده‌ سودهای قطعی و تضمینی و نامتعارف داده، پانزی بوده است.

این طرح چگونه کار می‌کند؟

این طرح به این صورت است که سود سرمایه گذاران را از پول دیگر سرمایه گذاران تامین می‌کند؛ یعنی با پول سرمایه گذار جدید، سود سرمایه گذارهای قدیمی را می‌دهند. این طرح شباهت‌هایی با طرح های هرمی دارد که از سرمایه اولیه زیر شاخه‌های جدید، سود سر شاخه‌ها و افراد قدیمی را می‌دهند. بنابراین سود ارائه شده به سرمایه گذاران ماحصل یک فعالیت اقتصادی و یک سرمایه گذاری واقعی نیست!

طرح پانزی تا چه زمانی به حیات خود ادامه می‌دهد؟

مسلما تا زمانی که مدام سرمایه های جدید وارد شود، طراح می‌تواند از سود افراد جدید این طرح را زنده نگه دارد ولی زمانی که سرمایه گذاری‌ها متوقف شوند، این طرح نابود می‌شود و طراح با پول های به جیب زده فرار می‌کند.

آیا بیت کوین و ارزهای دیجیتالی طرح پانزی هستند؟

اگر مقاله‌ بیت کوین که اولین بار توسط ساتوشی ارائه شد را مطالعه کنید، در هیچ کجای آن به بازگشت قطعی سرمایه اشاره‌ای نشده و حتی در رابطه با قیمت بیت کوین نیز حرفی زده نشده است. بنابراین بیت کوین تنها یک ارز دیجیتالی است که اهداف مخصوص به خود را دارد و اگر کسی می‌خواهد آن را به عنوان سرمایه گذاری خریداری کند، ریسک این سرمایه گذاری با خود فرد است و هیچ تضمینی نیست که قیمت آن افزایش و یا کاهش پیدا کند. پس می‌توان با قاطعیت گفت که بیت کوین به هیچ عنوان یک طرح پانزی نیست و به طور کلی رسالتش با این مقوله کاملا فاصله دارد اما این بدان معنی نیست که هیچ ارز دیجیتالی پانزی نیست و نمی‌تواند پانزی باشد!

اما زمانی که ارزهای دیجیتالی رونق پیدا کردند و محبوبیت آنها بین مردم افزایش پیدا کرد، برخی افراد سودجو از این فضا استفاده کردند و طرح‌های پانزی خود را در قالب ارزهای دیجیتالی و سود ناشی از آنها پیاده سازی کردند.

طرح های پانزی در حوزه ارزهای دیجیتالی

اگر از علاقمندان به حوزه ارزهای دیجیتالی هستید و اخبار آن را دنبال می‌کنید، قطعا نام بیت کانکت را شنیده اید. بیت کانکت طرحی بود که با وعده‌ی سود قطعی روی کار آمد و به نوعی از اعتماد مردم به بازار ارزهای دیجیتال سوءاستفاده کرد. بیت کانکت در ابتدا مانند سایر طرح های پانزی سود هم می‌داد اما فرجامش نیز همانند سایر طرح های پانزی شد، از یک زمانی به بعد پرداخت سودها قطع شد و سیستم به طور کلی نابود شد و موسس بیت کانکت سرمایه‌ی تمام افراد سرمایه گذار را به یغما برد.

از دیگر طرح هایی که می‌شود آن را به نوعی پانزی دانست کریپتوتب است، اما کمی منصفانه‌تر و متفاوت‌تر. در اینجا شما سرمایه مالی وسط نمی‌گذارید اما اگر به لپ تاپ، کامپیوتر و دستگاه خود به چشم سرمایه نگاه کنید می‌توان کریپتوتب را طرحی پانزی دانست؛ زیرا از طریق سیستم‌های کاربران و با به کارگیری توان پردازشی‌شان به استخراج ارز دیجیتالی می‌پردازد و بهای ناچیزی به کاربران خود به نسبت توان پردازشی که در اختیار کریپتوتب گذاشته‌اند، پرداخت می‌کند و برای افزایش درآمد کاربران، آنها را تشویق به جذب زیرمجموعه می‌کنند.

طرح‌های پانزی بسیار زیادی در دنیای ارزهای دیجیتالی وجود داشته‌اند که همانند بیت کانکت نابود شده‌اند که می‌توان از جمله آنها به bitcoinly، bitlake، vone، mecoin و… اشاره کرد.

طرح پانزی در مقایسه با طرح هرمی

طرح‌های کلاهبرداری پانزی و هرمی معمولا محصولی از خود ارائه نمی‌دهند و حتی اگر این کار را بکنند، محصول آنها معتبر نیست و ارزش زیادی ندارد. اما مهم‌ترین مسئله‌ای که این طرح‌ها را پابرجا نگه می‌دارد، این است که به طور مداوم پول به آنها تزریق شود؛ در غیر این صورت این سیستم‌ها از هم می‌پاشند یا دیگر سوددهی ندارند و در معمول‌ترین شرایط مانند پروژه گلد کوئست، فرد تمام سرمایه را به سرقت می‌برد.

طرح کلاهبرداری هرمی چیست؟

طرح هرمی به این شکل است که شما برای ورود باید پولی را پرداخت کنید و در صورت معرفی چند عضو جدید، به شما جایزه، حق الزحمه یا کمیسیون می‌پردازند. هر چه شما و اعضای زیرمجموعه شما افراد بیشتری را وارد این سیستم کنید، هرم بزرگ‌تر شده و حق کمیسیون بیشتری به اعضای ارشد پرداخته می‌شود.

طرح هرمی نیز از خود محصولی معتبر و واقعی ارائه نمی‌دهد و معمولا وابسته به پول افراد جدیدی است که وارد این سیستم می‌شوند.

به طور قطع شما نیز پروژه‌هایی با نام نتورک مارکتینگ را شنیده‌اید که خود را جدا از طرح‌های هرمی می‌دانند و با شیوه‌های به روزتر و یا سیستمی متفاوت کار می‌کنند و همگی مدعی‌اند که در این سیستم محصولی برای ارائه و خرید و فروش وجود دارد. اما قابل توجه است که این سیستم‌ها با روش‌های جدید تنها قصد کلاهبرداری دارند و می‌خواهند با ارائه محصولی غیرمعتبر، کلاهبرداری خود را مخفی کنند و تنها قصد دارند از پول سرمایه‌گذار جدید به افرادی که در سر هرم قرار دارند و یا لیدر مجموعه هستند، سود برسانند.

تفاوت طرح پانزی و هرمی در چیست؟

در طرح‌های پانزی، معمولا افراد مدعی می‌شوند که آنها سرویسی برای مدیریت سرمایه‌گذاری هستند و در این سرویس‌ها شما سرمایه‌گذاری می‌کنید و سود کسب می‌کنید.

در این نوع طرح کلاهبرداری، معمولا نیازی به عضوگیری و زیرمجموعه نیست؛ تنها کافی است که سرمایه‌گذاری کنید و پول خود را در اختیار این سرویس‌ها قرار دهید. در بسیاری از مواقع، افراد با دریافت سود در چندین دوره اول وسوسه می‌شوند که سرمایه بیشتری را به این سرویس‌ها تزریق کنند و با این کار فروپاشی این سیستم‌ها را به تاخیر می‌اندازند. در واقع تا وقتی به این سیستم‌های کلاهبرداری پول تزریق شود، همچنان پابرجا خواهند ماند.

طرح‌های هرمی براساس نتورک مارکتینگ است و برای این که سرمایه‌گذار سود کسب کند، باید عضو جدید را به سیستم وارد کند. این سیستم از آنجایی که به عضوگیری نیاز دارند، به تلاش بیشتری برای جذب نیرو نیز نیاز است. از آنجایی که عضوگیری به مراتب سخت‌تر از سرمایه‌گذاری است، فروپاشی طرح‌ها هرمی زودتر از طرح‌های پانزی رخ می‌دهد.

نتیجه گیری

در تمامی حوزه های پولی و مالی و حتی در حوزه ارزهای دیجیتالی می‌تواند طرح های پانزی مشاهده شود، بنابراین می‌بایست حتما قبل از سرمایه گذاری ویژگی طرح های پانزی را مد نظر داشته باشید و اگر پروژه مربوطه نشانی از طرح های پانزی را داشت به هیچ عنوان در آن سرمایه گذاری نکنید و با وعده های سود قطعی، سود تضمینی، سود فلان درصدی وسوسه نشوید.

اگر سود قطعی امکان پذیر بود، بدون شک دولت‌ها و بانک‌ها از این سیستم استفاده می‌کردند. سودهای وسوسه انگیز ۵۰ درصدی که هیچ سازمانی آنها را ارائه نمی‌دهد، همیشه این حس را ایجاد می‌کند چگونه امکان دارد تا این میزان سود پرداخت شود؟

به طور کلی هرگاه مشاهده کردید که پروژه‌ای وعده‌ی سودهای غیرمتعارف به سرمایه گذارانش می‌دهد، به هیچ عنوان به راحتی آن را نپذیرید و اگر قصد سرمایه گذاری در آن را دارید، به طور دقیق آن را مورد بررسی قرار دهید.

کلاهبرداری پانزی چیست؟

کلاهبرداری هرمی

طرح پونزی یک سرمایه گذاری فریبکارانه است و نام آن از شخصی به نام ریچارد پانزی نشات گرفته است.

امروزه طرح های سرمایه گذاری و درآمدزایی بی شماری در جوامع مطرح می شود که برخی از آن ها در نهایت به کلاهبرداری ختم می شود و یکی از این طرح ها، طرح پونزی یا پانزی Ponzi است

پونزی یا پانزی Ponzi چیست؟

طرح پونزی یک سرمایه گذاری فریبکارانه است و در این ترفند سودهایی که به سرمایه گذاران برگردانده می‌شود از بهره‌های متعارف به طرز غیر عادی بالاتر است.

به این صورت که این طرح سودی که به سرمایه گذاران پرداخت می‌کند را از پول خودشان یا از پول دیگر سرمایه گذاران بر می‌دارند تا از یک سودی که از فعالیت اقتصادی واقعی بدست آمده باشد.

پایداری و همیشگی بودن سودها که اینگونه طرح‌ها در تبلیغات خود اشاره می‌کنند فقط در صورت وجود یک جریان زیاد و رو به افزایش پول که توسط سرمایه گذاران ایجاد می‌شود است.

پونزی یا پانزی Ponzi چگونه کار می‌کند؟

این طرح به این صورت است که سود سرمایه گذاران را از پول دیگر سرمایه گذاران تامین می‌کند، یعنی با پول سرمایه گذار جدید، سود سرمایه گذارهای قدیمی را می‌دهند، که این شباهت‌هایی با طرح‌های هرمی دارد که از سرمایه اولیه زیر شاخه‌های جدید، سود سر شاخه‌ها و افراد قدیمی را می‌دهند؛ بنابراین سود ارائه شده به سرمایه گذاران ماحصل یک فعالیت اقتصادی و یک سرمایه گذاری واقعی نیست!

نام این طرح از شخصی به نام ریچارد پانزی نشات گرفته است. او در سال ۱۹۲۰ برای اولین بار از این روش استفاده کرد البته این طرح توسط پانزی ابداع نشده و پیش تر، در رمان‌های چارلز دیکنز به این نوع مدل سرمایه گذاری اشاره شده بود.ریچارد پانزی بدون هیچ سرمایه‌ای و تنها با قرض گرفتن از یک صراف معتبر طرح خود را شروع کرد و طولی نکشید که به یکی از ثروتمندترین افراد آمریکا تبدیل شد به طوری که سراسر آمریکا او را می‌شناختند.مسلما تا زمانی که مدام سرمایه‌های جدید وارد شود، طراح آن می‌تواند از سود افراد جدید این طرح را زنده نگه دارد، ولی زمانی که سرمایه گذاری‌ها متوقف شود این طرح نابود می‌شود و طراح با پول‌های به جیب زده فرار می‌کند.