وقتی قیمت ارز بالا می‌رود سوال می‌کنند که «چرا بالا رفت؟» جواب ساده است؛ نرخ تورم و بهره در کشور ما با کشورهای حوزه پول‌های قدرتمند، فاصله‌ای جدی دارد. افزایش حجم نقدینگی و پرداخت بهره‌های بالا توسط بانک‌ها و البته عدم تامین ارز مورد نیاز بازار توسط بانک مرکزی و سایر دارندگان ارز، از جمله دلایل بالا رفتن نرخ ارز است.

اما دلیل کاهش نرخ ارز چیست؟ در حالی که مطمئنا نرخ تورم و بهره در کشور پایین‌تر از نرخ تورم و بهره در کشورهای حوزه پول‌های قدرتمند نیامده و حجم نقدینگی و نرخ بیکاری هم کاهش نیافته‌اند، بنابراین جز تزریق حجم عظیمی از ارز چه دلیل دیگری می‌ماند؟ اگر در حالتی خوشبینانه بگوییم که مردم این ارز را وارد بازار کرده باشند، مانعی ندارد، ولی وقتی بانک مرکزی برای کنترل بازار عرضه را بیش از تقاضا کند، مسلما کاری غیراقتصادی است.

نکته خطرناک‌تر در این زمینه دستکاری بازار و ایجاد تقاضای کاذب است که به هر روی نیت خیری برای آن نمی‌توان در نظر گرفت. با این حال ملت ایران تجربه اینگونه بازی‌ها با نرخ ارز را در گذشته هم داشتند. اولین بار که من به یاد دارم بعد از اعلام آتش بس و پایان جنگ تحمیلی در سال ۶۷ بود که بدون هیچ علت مشخصی و تنها به بهانه پایان‌یافتن جنگ تحمیلی توسط دست‌های پیدا و پنهان در مدتی بسیار کوتاه قیمت دلار از بالای ۱۴۰ تومان به حدود ۵۰ تومان رسید و ظرف کمتر از یک سال باز به همان قیمت قبلی برگشت و البته همراه با نوسانات ویرانگر و تلاطمات مخرب، بانک مرکزی وقت تنها تماشاچی و گاهی استقبال‌کننده از کاهش مصنوعی قیمت ارز بود.

این اتفاق به نوعی دیگر هم در سال ۷۳ افتاد و دلار که تا حدود 700 تومان بالا رفته بود و در حال افت به طور طبیعی بود به حدود ۴۰۰ تومان رسید که البته بعدا با کمترشدن جو امنیتی باز به قیمت‌های واقعی یعنی حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ تومان نزدیک شد. در زمان دولت اصلاحات هم قیمت تا ۹۵۰ تومان پیش رفت، ولی با کنترل قیمت توسط دولت تا حدود ۸۰۰ تومان پایین آمد و این قیمت تا مهر سال ۸۹ که صحبت از تحریم‌های ظالمانه مطرح شد ادامه داشت و این یعنی جمع‌شدن فنر قیمت‌ها که با آمدن تحریم‌ها در سال ۸۹ و سوء‌مدیریت دولت وقت باز فنر نرخ ارز رها شد و قیمت‌ها ظرف دو سال بعدی تا 4000 تومان هم بالا رفت.

با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید بار دیگر سیاست پایین نگه‌داشتن نرخ ارز به به سیاست واقعی سازی و بالا بردن نرخ ترجیح داده شد. امسال هم قیمت‌ها از بالای ۱۹هزار تومان به کانال ۱۴هزار تومان و فعلا هم به حدود ۱۲هزار تومان کاهش یافته است. حال مسئولانی که مشغول تزریق ارز به بازار هستند باید بتوانند که حداقل تا یک سال می‌توانند قیمت‌ها را در این حدود نگه دارند که به دلیل تفاوت نرخ تورم داخلی و خارجی این امر بعید به نظر می‌رسد.

منبع: آرمان

 علی اصغر سمیعی تحلیلگر مسائل اقتصادی