مزایای هفت گانه راه اندازی استارت آپ های حمل و نقل
مزایای هفت گانه راه اندازی استارت آپ های حمل و نقل چندسالی است که از ظهور استارتآپهای فعال در عرصه حمل مسافر میگذرد. اوبر که در حال حاضر در بیش از ۶۰۰ شهر جهان فعالیت میکند در زمره استارتآپهای سرآمد در این حوزه قرار دارد و در حال حاضر ارزشی بالغ بر ۶۸ میلیارد دلار دارد و رتبه اول را از لحاظ ارزش در میان استارتآپهای دنیا دارد. ایران نیز شاهد ظهور و رشد استارتآپها در این حوزه بوده است و توانسته به خوبی جای خود را بین عموم افراد جامعه باز کند. همزمان با ظهور این استارتآپ ها، با مکانیزمی مشابه، کسب و کارهایی وارد حمل و نقل جادهای کالا شدند.
از حدود سال ۲۰۰۹ استارتآپهایی در زمینه حمل و نقل کالا شروع به فعالیت کردند. ابتدا این استارتآپها در کشور آمریکا، هند، برزیل و چین ظهور پیدا کردند که تاکنون میلیاردها دلار سرمایه جذب کردهاند. بهعنوان مثال گروه مانبانگ (Manbang group) در چین با ارزشی بیش از شش میلیارد دلار، رتبه بیستم را در میان استارتآپهای ارزشمند دنیا دارد که به فعالیت لجستیکی و بهطور خاص حمل و نقل کالا به وسیله کامیون در این کشور میپردازد.
اوضاع نامطلوب لجستیک و حمل و نقل جادهای کشور نیز میطلبد که استارتآپها و شرکتهایی بر پایه دانش مدیریت و تکنولوژی به این حوزه ورود پیدا کنند. در طول ماههای اخیر اوضاع نامطلوب حمل و نقل جادهای کشور با اعتصابات رانندگان ظهور و بروز پیدا کرده است. مشکلاتی که با مرور خواستههای اصلی این قشر یک ریشه اصلی را نمایان میسازد: نبود شفافیت. شفافیت نیز در این سیستم از الزامات برقراری عدالت است.
راهکارهای سازمانهای مسوول برای این وضع تاکنون به نتیجهای نینجامیده است. راهکارهایی که خواسته رانندگان یعنی شفافیت و عدالت را برآورده نمیکند. علت نیز اصرار و پافشاری روی ساختار مدیریتی و قانونی فعلی است.
اما استارتآپها در دنیا برای راهگشایی و ارائه پیشنهادهایی برای حل مشکلات مشابه وضع فعلی بوجود میآیند. ضمن وجود نمونههای موفق جهانی، خوشبختانه در ایران نیز در حال حاضر استارتآپها وارد این عرصه شدهاند و آنچه باید از سوی حاکمیت در این شرایط مورد توجه قرار گیرد، حمایت در راستای فراهم ساختن زیرساختهای قانونی و تسهیلات برای فعالیت موثرتر این شرکتهاست و نه دخالت در ساز و کار و نحوه فعالیت این شرکتها که این روش در طول چند دهه گذشته وضعیت خوبی را رقم نزده است. برای آَشنایی با مزایای این استارتآپها که برپایه فناوری اطلاعات و ارتباطات با مدل پلتفرمی فعالیت میکنند
و درک انطباق این مزایا با خواستههای رانندگان به مهمترین آنها اشاره میشود:
۱- دریافت بار بدون واسطه و از طریق پلتفرم: صاحبان بار کالاهای خود را ثبت میکنند و رانندگان بر اساس مبدا، مقصد، قیمت ارائه شده و سایر فاکتورهای مشخص، سفر مورد نظر خود را انتخاب میکنند.
از طریق این پلتفرم، رانندگان مجبور به انتظار در صفهای دریافت بار در شرایط نامساعد نخواهند بود و در وقت و هزینه صرفهجویی خواهد شد.
۲- شفافیت در قیمت دهی بر اساس فاکتورهای مختلف: این پلتفرمها قادر به ارائه قیمت بر اساس فاکتورهای مختلفی که صاحب بار در اپلیکیشن مشخص میکند خواهند بود. مبدا، مقصد، نوع بار، تناژ، نوع بستهبندی، وضعیت مسیر و فاکتورهای دیگر در ارائه قیمت دخیل هستند. رانندگان قادر خواهند بود میزان کمیسیون، حق بیمه و بارنامه را مشاهده کنند و هزینه اضافیای که به واسطه حضور عوامل دیگر باشد از آنان کسر نخواهد شد.
۳- اعلام نزدیک ترین بار برای بارگیری (مساله تخصیص): در حال حاضر رانندگان گاه برای دریافت بار مجبور به پیمودن مسیری طولانی تا رسیدن به مبدا میباشند. پلتفرم با تشکیل شبکه ارتباطی بین صاحب بار و راننده نزدیکترین بار موجود را به راننده پیشنهاد میدهد. این مزیت موجب کاهش مصرف سوخت و هزینههای ناشی از استهلاک وسیله نقلیه و استفاده بهینه از زمان خواهد شد.
۴- امکان انتخاب بار رفت و برگشتی(مساله تخصیص): یکی از معضلات رانندگان و حمل و نقل جادهای کشور، تردد یکسرخالی ناوگان است که دلیل اصلی افزایش هزینهها و بهرهوری پایین است. از طریق این سامانهها رانندگان قادر خواهند بود تا بار برگشت در مقصد را نیز انتخاب کنند. در نتیجه علاوه بر کاهش تردد بدون بار ناوگان، درآمد رانندگان افزایش یافته است. به عبارت دیگر رانندگان بارهای بیشتری در بازه زمانی مشخص حمل میکنند و انعطاف پذیری بالایی در انتخاب مبدا و مقصد بارهای خود دارند که رضایت بیشتر رانندگان را به دنبال دارد.
۵- پرداخت هزینه کمیسیون کمتر: نظارت بر پلتفرم به سادگی امکانپذیر است. مبلغ کمیسیون مشخص بوده و به دلیل حذف واسطهها رانندگان کمیسیون کمتری پرداخت میکنند و مبالغی که با عناوین مختلف از حق راننده کسر میشد، در این روش حذف خواهد شد.
۶- استخراج شاخصهای عملکردی و تحلیل داده: از آنجا که این استارتآپها بر پایه فناوری اطلاعات فعالیت میکنند، به راحتی قادر خواهند بود به پشتوانه دادههای تجمیع شده در سامانه و متخصصان تحلیل داده، شاخصهای عملکردی متنوعی را استخراج و مورد بررسی قرار دهند. در نتیجه این ارزیابی، عملکرد رانندگان رصد میشود و در صورت پیدایش عارضه، با ارائه راه حل در پی رفع آن خواهد بود.
۷- افزایش امنیت از طریق رصد بار: این سامانهها عمدتا امکان رصد لحظهای بار را دارند و اطلاعات و وضعیت بار در اختیار صاحب کالا قرار میگیرد. کنترل میزان قاچاق کالا و سرقت از جمله مزایای این امکانات است. همانگونه که گفته شد، برنامههای حمایتی از جمله فراهم ساختن زیرساختهای قانونی فعالیت این شرکتها تاکنون وجود نداشته است.
در «ضوابط بنیاد و بهرهبرداری از شرکتهای حمل و نقل کالا» که توسط سازمان راهداری و حمل و نقل جادهای تدوین شده است، بنیاد و فعالیت یک شرکت حمل و نقل، تنها منوط به ارائه اسناد مالکیت وسیله نقلیه سنگین و زمین برای بنیاد پایانه شده است. این ضابطه، متقاضی فعالیت در حوزه حمل و نقل را ملزم به ارائه ۶۰ وسیله نقلیه ملکی و هفت هزار متر زمین به عنوان پایانه با مشخصات خاص کرده است.
در حال حاضر جایی برای نحوه فعالیت این شرکتهای حمل و نقلی نوین که با ظرفیت ناوگان موجود در کشور فعالیت میکنند (و نه ناوگان ملکی یا استیجاری خود) دیده نشده است. نتایج مطالعه کشورهای مختلف و روند جهانی در حوزه حمل و نقل و کسب و کارها بر پایه دانش و مدیریت نوین نشان میدهد که مدلی از فعالیت شرکتها تحت عنوان فعالیت بر مبنای وسیله نقلیه تحتپوشش بر مبنای سفر یا اجاره یک وسیله نقلیه برای یک سفر وجود دارد که شرکتها قادر خواهند بود با این مدل و با انعطاف بالا بهطور خاص برنامهریزی لجستیک انجام دهند و مزایای یاد شده را به ذینفعان این سیستم از جمله رانندگان برسانند.