بانک مرکزی در تازه ترین گزارش خود اعلام کرده است نقدینگی کشور به 1500 هزارمیلیارد تومان رسیده است . برپایه مصاحبه اقتصاددانان ارشد این رقم از نقدینگی ، معادل تولید ناخالص داخلی شده است . به این ترتیب نسبت نقدینگی به تولیدناخالص داخلی از 50 درصد به 100 درصد رسیده است . از 1500 هزار میلیارد تومان نقدینگی موجود 1300 هزارمیلیارد تومان آن که معادل 88درصد است سپرده های بانکی است . پرسش این است که این میزان سپرده در بانکها یعنی 1300 هزار میلیارد تومان که با دلار 5هزارتومانی هم که حساب شود برابر 260 میلیارددلار می شود چرا به بخش اقتصاد تولیدی راه پیدا نمی کند و چه راه کاری برای هدایت این نقدینگی بزرگ به سوی تولید وجود دارد ؟

 پیش از اینکه به این پرسش بسیار با اهمیت برسیم و پاسخی برای آن ارایه کنیم ، بایداز مدیران بانک مرکزی و از اعضای دولت و همچنین از دستیار و معاون اقتصادی رییس جمهور به عنوان اقتصاددانان کابینه خواست ، بخش توهمی وبیهوده را از این ارقام بیرون بکشند تا در باره اعداد واقعی صحبت شود . اما برای پاسخ به این پرسش که چرا شهروندان منابع خود را به جای سرمایه گذاری در سایر بازارها مثل بازار سرمایه ، بازارتولید صنعتی ، بازار تولید محصولات کشاورزی در بانکها سپرده کرده اند ، باید کمی با صراحت بیشتر گفت . آنها که کلان سپرده گذارند و منابع قابل توجهی پول نقددارند حواسشان به همه بازارها و ریسک ها و تهدیدها و مقایسه ریسک هر بازار با سایر بازارها جمع است . این گروه براساس تجربه فهمیده اند نهاد بانک تا امروز از امنیت بیشتر به لحاظ حفظ ساختار و نگهداشت وضع موجود نسبت به سایر نهادها برخوردار است . شهروندان با حواس جمع می دانند دولت و سایر نهادهای حکومتی دست کم تاروزی که شرایط فعلی پابرجاست ازاصل سرمایه و سود سپرده گذاران به دلیل ترس از دومینوی فروپاشی احتمالی حمایت می کنند . این کلان سپرده گذاران به همین دلیل منابع خود را درجایی امن نگهداشته اند . به لحاظ فنی – اقتصادی نیز سپرده گذاری در بانکها به مثابه روشی برای سرمایه گذاری به دلیل نرخ سود با ثبات و بالاتر از فعالیتهای تولیدی عادی مزیت بیشتری دارد .

 معنای فعالیت های تولیدی عادی در این نوشته این است که دربرخی فعالیتها مثل پتروشیمی و فولاد و فلزات اساسی و خودرو شرایط به اندازه ای پیچیده و انحصاری است که کلان سپرده گذاران ترجیح می دهند به این حوزه های انحصاری و عجیب وارد نشوند . یک دلیل دیگر اینکه نقدینگی 1300 هزار میلیاردتومانی موجود دربانکها به سوی فعالیتهای تولیدی نمی روند این است که سپرده گذاران خرده پا که به لحاظ ناآشنایی با سایر بازارها و اعتماد به نهاد بانکی که حالا در هر شهر و محله و شهرستان و بخش شعبه دارند و در برابر دیدگان آنها ست ، رضایت دارند . واقعیت این است که اقتصاد ایران به دلیل اداره سنتی آن و دور بودن از تحولات شگفت انگیز انواع بازارهای سرمایه گذاری ، پس انداز کنندگان را وادار می کند تنها در چند بازار شناخته شده و البته مشهورترین آنها یعنی بازارپول که بانکها قلب ان به حساب می آیند رجوع کنند . چه کنیم که نقدینگی به سوی بخش تولید برود ؟ این پرسش برای ایرانیان سخت و دشوار شده است چون اقتصاد عجیبی داریم . در هرسرزمینی که اقتصاد سالم و بدون دردسر دارند و نرخ سود درفعالیتهای تولیدی نسبت به فعالتهای مالی و سپرده گذاری در بانکها بالاتر است منابع به همانجا می روند . تاوقتی این معادله برقرار نباشد هدایت کردن بی معنی است . مردم حواسشان جمع است و پولشان را جایی می برند که امن باشد ، بازارباثبات باشد و نرخ سود بالاتری دارد .

پس تا زمانیکه فضای کسب و‌کار باثبات و قابل پیش بینی نشود و هزینه های تولید کاهش پیدا نکرده ، بهره وری بهبود قابل توجه و امکان رقابت فراهم نشود ، قاعدتا نمیتوان چنین انتظاری داشت .