ماهواره‌هایی که تاکنون توسط دانشمندان ما راهی مدار زمین شده‌اند، بطور کلی عملیاتی نبودند و صرفاً یک "آزمایش" برای سنجیدن امکانات فنی و علمی بشمار می‌رفتند اما این بار، بر اساس خبرهایی که از گوشه و کنار شنیده می‌شد قرار بر این بود ماهواره "پیام امیرکبیر" راهی مدار زمین شود که ماهواره‌ای عملیاتی بوده و می‌توانست با ارسال عکس و اطلاعات، در چند زمینه به کارشناسان ما کمک کند.

برای من به عنوان کسی که قریب به ۴۰ سال در زمینه فناوری فضایی و ترویج علم قلم زده، باعث افتخار است که می‌شنوم ماهواره‌ای با امکانات راهی مدار زمین می‌شود که هر یک از توانایی‌های آن تاج افتخاری بر سر توسعه علمی ایران به حساب می‌آید.

"پیام" توسط کارشناسان و دانشمندان دانشگاه صنعتی امیرکبیر به منظور انجام مأموریت تصویربرداری طراحی و ساخته شده بود. وزن این ماهواره تقریباً ۱۰۰ کیلوگرم بوده و قرار بوده توسط ماهواره‌ بر "سیمرغ" در مدار کم ارتفاع (LEO) و در ارتفاع ۵۰۰ کیلومتری از سطح زمین و با شیب مداری ۵۵ درجه قرار بگیرد. طول عمر عملیاتی پیش بینی شده برای این ماهواره نیز دو سال بود.

بر اساس اطلاعات منتشره، ماهواره "پیام امیرکبیر" می‌توانست با دقت تصویری ۴۵ متر نه فقط تصویربرداری را انجام دهد بلکه در زمینه ذخیره و ارسال پیام  همچنین اندازه‌گیری تشعشعات فضایی هم به کار رود. ایستگاه‌های زمینی ماهدشت و قشم نیز قابلیت دریافت همزمان تصویر و داده‌های ماهواره را داشتند.

توجه داشته باشید که طراحی، ساخت و پرتاب ماهواره‌ای با مشخصات بالا در حالی که کشور ما قریب ۴۰ سال است با انواع تحریم‌ها مواجه است بیشتر به یک معجزه شباهت دارد معجزه‌ای که معجزه‌گر آن جوانان فرهیخته‌ای هستند که کشورشان را با تمامی سختی و مشکلات، به نانی گرمتر و غذایی چربتر نفروخته‌اند و ثابت کردند که ایران و ایرانی حداقل در حوزه دانش و دستیابی به علم و فناوری تحریم پذیر نیست.

برخود لازم می‌دانم علیرغم برخی دلخوری‌ها- که در داخل هر خانواده‌ای بوده و هست- و این که مکرر به نقد مسئولان حوزه فضا پرداخته‌ام، خدمات آنان را نیز قدردان باشم. عیب‌هایش تو بگفتی، هنرش نیز بگو...

از سوی دیگر باید هم به مسئولان ارشد کشور و هم به هموطنان عزیز یادآور شوم که فناوری فضایی، یک طاق نصرت تزئینی نیست، فناوری فضایی اتفاقاً بر عکس تصور برخی، از ضروریات کشور به حساب می‌آید و بویژه در کشور پهناوری چون ایران که دارای تنوع آب و هوایی فراوان، مشکلات طبیعی و محیط زیستی متعدد، نیازهای مبرم و آنی علمی و فنی و پدیده‌های مختلف دیگری است که اگر بخواهیم برای هر کدام از آنها راه حلی خردمندانه پیدا کنیم قطعاً به فناوری‌های نوین همچون صنعت فضانوردی نیاز داریم و باید بر روی آن سرمایه‌گذاری کلان صورت گیرد.

متاسفانه ما مواجهیم با عدم اطلاع مردم از عمق و وسعت فواید فناوری فضایی در بهبود وضعیت زندگی. که البته مقصر واقعی این قضیه، کم کاری همکاران رسانه‌ای، بویژه رسانه ملی است زیرا هنوز نتوانسته‌اند جایگاه واقعی فناوری فضایی را در زندگی بشر امروزی به مردم منتقل کنند و می‌بینیم در برخی موارد حتی مسئولان ارشد کشور هم درباره فواید این فناوری خالی از ذهن هستند و اطلاع ندارند سرمایه گذاری در صنعت فضانوردی، نه هزینه کردن بی‌حاصل، بلکه با سودآوری سرشار است.

بی دلیل نیست که حتی همین شیوخ خلیج فارس که مساحت جمع تیول‌شان به یک استان ما هم نمی‌رسد، مشغول سرمایه‌گذاری‌های کلان در زمینه فناوری فضایی هستند. مسئولان ارشد کشور خوب است نشست‌هایی با کارشناسان فناوری فضایی داشته باشند تا با توانایی‌های این صنعت در حل مشکلات پیچیده آشنا شوند و در تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی‌ها در طراحی و اجرای برنامه‌های آتی کشور با هزینه‌هایی به مراتب کمتر از وضعیت کنونی بهره ببرند. همچنین به جای چاره اندیشی‌های خلق‌الساعه برای گذار موقت از مشکلات اقتصادی که مسلماً فردا، با چهره‌ای دیگر و شدت بالاتر نمایان خواهد شد، با کمک فناوری فضایی و حاشیه‌های پرمنفعت آن قدم‌های اصولی بردارند.

از سوی دیگر این مسئله برای مردم شکافته شود این نظر که چون مشکلات عدیده اقتصادی داریم، پس نباید دولت در این حوزه‌ها سرمایه‌گذاری کند و آنان را متوجه کرد فناوری فضایی وسیله‌ای برای تفاخرهای بادکنکی یا تفننی نیست بلکه برعکس، این پدیده، بن مایه محکمی برای صنعت توانمند در خدمت آسودگی و رفاه آنان خواهد بود زیرا جدای از بالابردن کیفیت زندگی آنها، می‌تواند راهی برای کسب درآمد ملی باشد زیرا اقتصاد فردای جهان را فناوری‌های نوین از جمله فضانوردی می‌سازد و امروز همه کشورهای دنیا به دنبال دستیابی به این فناوری هستند و ایران که به شکر خدا به لحاظ نیروی بالقوه چیزی کم ندارد و مهد جوانان فرهیخته‌ای در این فناوری بشمار می‌رود می‌تواند جدای حل معضلات داخلی خود مانند رصد و پایش بلایایی طبیعی مثل سیل، کولاک، رانش زمین، خشکسالی و غیره برای حفظ جان مردم و سلامتی آنها، در زمینه پرتاب ماهواره و مدیریت اطلاعات کسب شده توانایی پیدا کرده، با این وسیله در زمینه اقتصادی هم گام های بسیار بزرگی را بردارد.

در پایان ذکر چند نکته را ضروری می‌دانم: به مسئولان فناوری فضایی توصیه دارم در راه بزرگی قدم برداشته‌اید که سختی و مشکلات فراوان دارد از سرزنش‌های خارهای مغیلان این راه نهراسید. حال که در پرتاپ این ماهواره ناکامی رخ داده بدانید که تاریخ فناوری فضایی کم ندارد از این ناملایمات. بزرگترین قدرت‌هایی فضایی با امکانات انسانی، مالی و فنی صدها برابر شما، نه ده‌ها که صدها بار طعم این ناکامی‌هایی را چشیده‌اند. کسانی در این راه موفق هستند که این پدیده‌ها را "تجربه" انگاشته‌اند و نه شکست.

آنچه را شما به آن دست یافته‌اید نباید با دستاوردهای کشورهایی چون آمریکا و روسیه امروز مقایسه کنید. آنها در آغاز راه، به مراتب از شما عقب‌تر بودند و اگر بهره‌گیری از دانشمندان و فناوری‌های موشکی آلمان نبود، نه شوروی می‌توانست در سال ۱۹۵۷ ماهواره‌ای به فضا بفرستد و نه آمریکا در سال بعد. در صورتی که شما با توسل به دانش بومی، توانستید "ناشدنی ها" را، "شدنی" کنید.

در عین حال که بهره‌گیری از دانش و فناوری‌های برون مرزی را نمی‌توان منع کرد اما توقع نداشته باشید که دیگران به یاریتان بیایند. حداقل در زمینه فناوری فضایی و ماهواره، تجربه به ما نشان داد کمک دیگران، خیالی باطل است. پس دست به زانوی خود بگیرید و یا علی بگویید. به جوانان میدان بدهید و اطمینان کنید.

به امید آن که در روزهای آتی پیام آور خیر و شادی و نوید بهروری عملی فناوری فضایی در ایران باشد. ان‌شاءالله»

سیروس برزو روزنامه‌نگار حوزه فناوری فضایی