روز ملی ایمنی دربرابر زلزله

نامگذری روز ملی ایمنی دربرابر زلزله

روز پنجم دی ماه مصادف با واقعه زلزله بم در تقویم رسمی کشور روز ملی ایمنی در برابر زلزله نامگذاری شده‌است. 

پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله با توجه به ضرورت آگاه سازی و ارتقای فرهنگ عمومی در برابر زلزله با پیشنهاد نامگذاری این روز به عنوان «روز ملی ایمنی در برابر زلزله» فرصتی را فراهم کرد تا هر ساله با برگزاری برنامه ها و فعالیت های آموزشی و ترویجی متنوع در این روز، ضمن گرامیداشت یاد و خاطره چند ده هزار قربانی این فاجعه تلخ، زمینه ارتقای آگاهی عمومی و شاخص های ایمنی در برابر زمین لرزه در کشور فراهم شود.

زلزله فاجعه بار بم

زلزله بم به شدت ۶٫۶ ریشتر در ساعت ۵:۲۶ بامداد ۵ دی ۱۳۸۲ شهر بم و مناطق اطراف آن در شرق استان کرمان را لرزاند که به موجب آن بیش از 40 هزار تن جان باختند و ۱۰۰ درصد منازل در برخی مناطق بم تخریب شدند.

در واقع زلزله بم که به کشته و مجروح شدن بیش از ۷۰ هزار نفر از هموطنانمان منجر شد و تبعات ناگوار آن همچنان هزاران هزار نفر از بازماندگان فاجعه را آزار می دهد، قطعا یکی از تلخ ترین سوانح تاریخ معاصر ما و روزی فراموش ناشدنی در خاطره مشترک ایرانیان است.

منشا پیدایش زمین لرزه:
زمین لرزه ها توسط فرآیندهای بنیادین و قدرتمند زمین شناختی که خارج از حیطه کنترل ما هستند، به وجود می‌ آیند. این فرآیندها نسبتا غیر قابل پیش بینی است که در اثر فعل و انفعالات درونی زمین و برهمکنش مواد مذاب داخلی زمین که آشوب های شدیدی را در داخل زمین علاوه از بازتاب بیرونی آن به وجود می آورند. برای پی بردن به ماهیت وجودی، علل پیدایش، زمان وقوع و قدرت زلزله به تکنولوژی های پیشرفته نیاز هست.

پیش بینی زلزله:
امواج زلزله‌ای ثبت شده، می تواند به ما اطلاع دهند که ارتعاش ‌های بسیار قوی تری در راه است، اما این اطلاعات می تواند فقط چند دقیقه پیش از وقوع زلزله به ما اخطار دهد. دانشمندان می ‌توانند بر پایه حرکت‌ های صفحه‌ ها در زمین و موقعیت منطقه‌های گسل، پیش بینی کنند که در کدام مناطق احتمال وقوع زلزله زیاد است. هم چنین با تحقیق در تاریخ زمین لرزه‌ های روی داده در منطقه مورد نظر، زمان احتمالی وقوع زلزله را پیش بینی کنند. با این همه این پیش بینی ها معمولاً بسیار ضعیف هستند.

اما پیش بینی دانشمندان در مورد پس لرزه ها دقیق ‌تر است. پس لرزه‌ها، لرزه ‌هایی است که پس از زلزله اولیه روی می ‌دهد. این پیش بینی‌ ها براساس تحقیق‌ های بسیار وسیعی که در مورد الگوهای پس لرزه‌ ها انجام شده است، صورت می گیرد. زلزله شناسان در این مورد که چگونه زمین لرزه‌ هایی که از یک گسل شروع شده اند، می توانند زلزله‌ های دیگری را در گسل‌ های متصل به یکدیگر به وجود آورند، پیش بینی ‌های دقیقی انجام می ‌دهند.

پیش بینی فیزیکی زمین لرزه:
زمینه دیگر بررسی، ارتباط بین بارهای الکتریکی و مغناطیسی در صخره‌ ها و زمین لرزه است. بعضی از دانشمندان بر این عقیده اند که این میدان الکتر و مغناطیسی پیش از زمین لرزه تغییر می کند. علاوه بر این زلزله شناسان خروج گاز از زمین و تغییر شکل زمین را به عنوان علائم اخطار دهنده زمین لرزه می شناسند. با این همه در بسیاری از موارد نمی ‌توان زمین لرزه را با دقت کافی پیش بینی کرد.

روشهای مقابله با زمین لرزه!
عمده پیشرفت هایی که طی 50 سال گذشته حاصل شده است به آمادگی برای زلزله و مخصوصاً حیطه مهندسی عمران مربوط می شود. طی چند دهه اخیر استانداردهایی برای ساخت ساختمان ها در نظر گرفته شده است تا مقاومت آن ها در برابر نیروی امواج زمین لرزه افزایش یابد. از استانداردهای جدید می توان به تقویت مصالح اشاره کرد. طراحی بناها به شیوه ای که از انعطاف پذیری لازم برای جذب ارتعاش ها برخوردار باشند بدون آن که تخریب شوند، یکی دیگر از این روش هاست.

طراحی ساختمان ‌ها به شیوه ای که بتوانند این ضربه‌ ها را بگیرند، مخصوصاً در مناطقی که زلزله خیز هستند، از اهمیت بسیاری برخوردار است. یکی دیگر از مولفه ‌های آمادگی، آموزش مردم است. امروزه بسیاری از سامانه ‌های دولتی در اغلب کشورها دفترچه‌ های راهنمایی منتشر می‌ کنند که در آن چگونگی وقوع زلزله، راهنمایی‌ هایی در مورد حفاظت خانه در برابر زلزله‌ های احتمالی و فعالیت‌ هایی که در زمان وقوع زلزله باید انجام داد، گردآوری شده است