در سیر تحولات دانش مدیریت و فن‌آوری بخصوص فن‌آوری‌های مبتنی بر رایانه، شرکتهای دانش بنیان به تدریج شکل گرفتند.

بهروز پورسینا در سرمقاله ای در روزنامه مردم سالاری، نوشته است: بدون ورود به تعریف مفهوم شرکت دانش بنیان و معرفی انواع آن، به این نکته اشاره می‌شود که «دانش بنیان»، یک ترکیب و عبارتی است که در برهه زماتی مطلوب و فرآیندی منطقی و مناسب، از معادل انگلیسی آن به یک واژه فارسی کامل و درست ترجمه شد و خدا را شکر، قبل از آنکه برخی نهادها و مقامات بخواهند ساز و کار تشکیل و توسعه چنین شرکتهایی را معرفی کنند، این مفهوم به صورت طبیعی در بخش‌های دانشگاهی و مدیریتی، مطرح شد و مفهوم آن بسط و توسعه یافت؛ در غیر این صورت و علی القاعده، این روزها از صدا و سیما، معاونت علمی‌و فن‌آوری ریاست جمهوری و سایر رسانه‌های جمعی می‌بایست ده‌ها بار عبارت شرکتهای «نالج اینترپرایز» را می‌دیدیم یا می‌شنیدیم! بار دیگر خدا را شکر برای استفاده همگانی از معادل فارسی و کاملا صحیح و جامع شرکت دانش بنیان، بجای نالج اینترپرایز (knowledge enterprise).

چند سالی است که در کشور و در تحولی مبارک و میمون در راستای توسعه فضای کسب و کارهای نو و خود اشتغالی، مفهومی ‌بنام استارت آپ! در حوزه‌های کاری جدید در بخش‌های خصوصی و عمومی، وارد فرهنگ محاوره‌ای سیاسی - مدیریتی - اقتصادی کشور شده است.

حال بد نیست نیم نگاهی به مفهوم این عبارت و عنوان عجیب انگلیسی استارت آپ یا استارتاپ (start up;startup) همچنین استارت آپ ویکند کنیم، باشد تا رهنمون به گزینه ای صحیح شویم.

وقتی در دانشگاه یا برخی مراکز دیگر می‌بینیم که به عنوان نمونه اعلام می‌شود گردهمایی، کارگاه آموزشی یا امثال آن در فلان تاریخ با عنوان استارت آپ ویکند انرژی برگزار می‌شود، اگر شنونده‌ای بپرسد که محل برگزاری آیا در انگلستان، استرالیا یا نیوزیلند است و ما پاسخ دهیم هیچکدام بلکه در دانشگاه صنعتی شریف است، به واقع می‌بایست از پرسش سوال کننده تعجب کرد یا از پاسخ آن متعجب شد؟! بی‌شک، هر فرد منطقی و منصف از جواب و پاسخ یعنی در دانشگاه صنعتی شریف، متعجب می‌شود.

حال اصلا، استارت آپ چیست؟ برای استارت آپ، در منابع مختلف و حتی فرهنگ‌های لغات، معنای واحد و یکسانی ارائه نشده است. در فرهنگ لغات کمبریج، استارت آپ را کسب و کار نو و کوچک تعریف کرده است و به عبارتی شرکتهای نوپا. مدیر عامل شرکت صاحب ‌نامی‌ در این عرصه و در تعریف این واژه می‌گوید: استارت آپ، یک شرکت نوپا است که راه‌حل‌های نوینی را برای یک مساله ارائه می‌کند اما تضمینی برای موفقیت شرکت از طریق راه حل‌های ارائه شده وجود ندارد. در ویکی پدیا، این واژه را اینطور معنا می‌کند: استارت آپ، به یک شرکت یا کسب و کار گفته می‌شود که معمولاً به تازگی و در نتیجه کارآفرینی ایجاد شده، رشد سریعی دارد و در جهت تولید، راه‌حلی نوآورانه و دوام پذیر برای رفع نیازی مشخص در بازار، شکل گرفته است.

در اینجا تاکید می‌شود که این یادداشت برای بررسی ابعاد و تعاریف مختلف ارائه شده برای استارت‌آپ نمی‌باشد و اینکه آیا استارت آپ درست است یا استارتاپ و یا واژه رو به گسترش استارت‌آپ ویکند در زبان فارسی دقیقا به چه معنایی است. دغدغه نگارنده بر این است که در جایی که در این روزگار تقریبا همه، اصرار عجیبی در بکارگیری واژه‌ای کاملا غلط و خطا یعنی فضای مجازی برای ترجمه واژه‌ای لاتین که به دلیل اهمیت آن در ابعاد مختلف زندگی بشر و سایر خصوصیات بی‌بدیل آن، در هیچ زبانی ترجمه نشده است یعنی سایبر در فضای سایبری، شاهده این پدیده عجیب، در استفاده گسترده از واژه ترکیبی کاملا انگلیسی یعنی استارت آپ می‌باشیم در حالیکه، برای آن معادله‌ای فارسی مناسبی وجود دارد.

لب کلام: استارت آپ در سبک زندگی ایران امروز جایگاه مهمی ‌دارد و اگر ما نتوانستیم به طور مثال، در زمانی که اینترنت آمد واژه مناسب فارسی برای معادل آن بیابیم و بنابراین، به راحتی این کلمه انگلیسی را مانند سایر کلمات انگلیسی مشابه و از جمله آن واژه «پلیس» را بدون عوارض خاص، در فرهنگ عامه و علمی ‌کشور به کار بگیریم که صد البته این قلم، به این موضوع هیچ ایراد جدی وارد نمی‌کند اما به تحقیق، این قلم اعتراض جدی دارد به استفاده گسترده و روزمره به برخی واژه‌هایی که به دلیل عوارض منفی گسترده مترتب بر آن، مثل واژه مجعول و خطای فضای مجازی بجای فضای سایبر که مستمرا، آدرس غلط می‌دهد، جامعه علمی ‌و عامه را مورد تهدید قرار داده است. مصداق دیگر این اعتراض در خصوص عبارت کاملا انگلیسی استارت آپ است، هم به دلیل بسیار پر کاربرد بودن آن در سبک زندگی ایرانیان و به این دلیل که بار فرهنگی منفی عجیبی در این واژه انگلیسی وجود دارد که خواسته یا ناخواسته، یک فرهنگ غربی غیر ضروری را حتی در ضمیر ناخودآگاه شنونده تبلیغ می‌کند.

در همین راستا، نگارنده در کمال تواضع و از سر تکلیف، بجای عبارت ترکیبی و نامتجانس استارت آپ، واژه «شرکتهای خلاق بنیان» را به فرهنگستان زبان و ادب فارسی پیشنهاد می‌کند تا با تصویب آن، از فرآیند فعلی در جا انداختن واژه نامبارک استارت آپ در زبان و ادب و فرهنگ فارسی، هر چه زودتر جلوگیری به عمل آید. در غیر این صورت، تالی فاسده‌های تثبیت واژه انگلیسی استارت آپ در بدو امر، متوجه فرهنگستان زبان و ادب فارسی و در سطح بعد، متوجه سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی‌ایران است. چه خوش می‌گفت آن محبوب دل یعنی حافظ لسان الغیب که، دوستان عیب من بی دل حیران مکنید؛ گوهری دارم و صاحب‌نظری می‌جویم.

*منبع: روزنامه مردم سالاری