تاریخ شکل‌گیری سازمان هواپیمایی کشوری درست به زمان بعد از جنگ جهانی دوم برمی‌گردد، در هفتم دسامبر 1944 بنیادنامه‌ای در شیکاگو به امضای 52 کشور رسید که ایران نیز در 28 تیرماه 1328 به عضویت این سازمان درآمد و از‌آن پس حمل‌ونقل هوایی جهان با محوریت این سازمان و با اتکا به انکس‌ها و مقررات ارائه شده به اعضا فعال است.

روز جهانی هواپیمایی

ایکائو یا سازمان بین‌المللی هوانوردی کشوری، یک نهاد تخصصی سازمان ملل متحد است. مأموریت ایکائو هماهنگ‌سازی استانداردهای بین‌المللی پروازی و مدیریت خطوط هوایی در سطح جهان است.

نامگذاری روز جهانی هواپیمایی

16 آذر ماه مصادف با 7 دسامبر سالروز امضای کنوانسیون بین‌المللی هواپیمایی در سال 1944 است که متعاقب امضای این کنوانسیون ، سازمان جهانی هواپیمایی کشوری تأسیس شد. به این دلیل مجمع عمومی این سازمان در سال 1992، طی قطعنامه‌ای این روز را به عنوان روز جهانی هواپیمایی کشوری تصویب و اعلام کرد که از سوی مجمع عمومی سازمان ملل متحد نیز به صورت رسمی این روز مورد تأیید قرار گرفته است.

 

همه ساله کشورها برای گرامیداشت این روز و یادآوری و تأکید بر اهمیت صنعت هواپیمایی کشوری در توسعه اقتصادی و اجتماعی جوامع و نقش اساسی سازمان هواپیمایی کشوری در حفظ، ارتقا، ایمنی و کارآیی و قانونمندی در حمل و نقل هوایی نسبت به برگزاری مراسم این روز و اجرای برنامه‌های مختلف اقدام می‌کنند.

در ایران نیز سازمان هواپیمایی کشوری به عنوان متولی حاکمیتی، نظارتی و سیاستگذاری در صنعت حمل و نقل هوایی، برنامه روز هواپیمایی را با حضور مسئولین و دست اندرکاران شرکت‌های هواپیمایی و کارشناسان این صنعت در روز 16 آذر ماه برگزار می‌کند.

 

پرواز اولین هواپیما

پرواز بر فراز آسمان، یكی از كهن ترین و دیرینه ترین آرزوی های بشر، كه چندین قرن ذهن انسان ها را به خویش معطوف كرده بود، در اواخر قرن نوزدهم به حقیقت نزدیك شد. اولین تفكر و تلاش برای ساخت هواپیما به قرن شانزدهم میلادی بازمی گردد وقتی لئوناردو داوینچی نقاش و دانشمند ایتالیایی، موفق به ساخت دستگاه كوچكی، مركب از دو بال، یك بدنه و یك سكان شد و آن را از مكان مرتفعی به پائین رها كرد كه پس از طی مسیری به آرامی روی زمین نشست، اما دواینچی به علت آزار و اذیت اطرافیان كه تلاش وی را بیهوده و پرواز را امری غیرممكن می پنداشتند، از ادامه این كار منصرف شد.

در 1678میلادی، بینه فرانسوی با تعقیب فكر دواینچی، دستگاهی ساخت كه بال هایش توسط انسان حركت می كرد اما او نتواست با این دستگاه پرواز كند. همچنین در 1784 میلادی یك فرانسوی دیگر به نام بین ونو دستگاهی با بال هایی شبیه پروانه ساخت كه می توانست مدت زیادی در هوا بماند و سقوط نكند.

اتولیلین‌تال آلمانی در سال 1891 میلادی با هواپیمایی بی‌موتور، موفق شد در آسمان پرواز كند و رویای پرواز انسان را به ثمر برساند. سپس برادرن رایت در قرن بیستم موفق شدند با هواپیمایی موتوردار بر فراز آسمان به حركت درآیند، آنها توانستند در 17 دسامبر 1903 میلادی موفق به ثبت اولین پرواز كنترل‌شده با هواپیمای یك‌موتوره، در تاریخ شدند تا آن كه كورتیس، اهل آمریكا در سال 1908 اختراع برادران رایت را تكمیل و با قراردادن چند چرخ كوچك در زیر هواپیما مسأله فرود آمدن و برخاستن این وسیله را برطرف كرد.

در حال حاضر با آنكه بیش از 100 سال از پرواز برادران رایت در آسمان می گذرد و پیشرفت و تحول چشمگیری در صنعت هواپیمایی صورت گرفته ولی هنوز هم بسیاری از هواپیماهای جهان بر اصول همان اختراع برادران رایت ساخته می شوند.

 

سازمان بین‌المللی هوانوردی غیرنظامی (ایكائو)

با پیشرفت و تحول صنعت هواپیمایی نیاز به هماهنگ‌سازی استانداردهای بین‌المللی پرواز، مدیریت خطوط هوایی، انسجام و یكپارچگی این صنعت در سراسر جهان احساس شد، بدین منظور در هفتم دسامبر 1944 در ضمن تنظیم و امضا پیمان حمل و نقل هوایی معروف به پیمان شیكاگو، سازمان بین‌المللی هوانوردی غیرنظامی با نام اختصاری "ایكائو" پایه گذاری و به صورت رسمی در ششم می 1947 آغاز به فعالیت كرد، از آن زمان تاكنون ایكائو با تدوین استانداردها و مقررات لازم، به اعضای خود كمك كرده است تا علاوه بر داشتن پروازهایی امن و ایمن، حفاظت از محیط زیست را در زمره اهداف خود قرار دهند.

این سازمان، با 33 عضو، نهاد تخصصی سازمان ملل متحد محسوب می شود كه ساختمان دائمی آن در مونترال كاناداست و براساس كنوانسیون شیكاگو شكل گرفت و شورای ایكائو نهاد اصلی تصمیم گیری این سازمان به شمار می آید.

وظیفه ایكائو هماهنگ سازی استانداردهای بین المللی پروازی و مدیریت خطوط هوایی در سطح جهان است و درصورتی كه اعضای آن حق عضویت خویش را نپردازند، حق رأی آنان به حالت تعلیق در می آید. ارگان‌های سازمان بین‌المللی هوانوردی غیرنظامی شامل كمیسیون هوانوردی، كارگروه پشتیبانی از خدمات هوایی و كارگروه ترابری هوایی است.

ایران نیز به طور رسمی در سال 1327 هجری خورشیدی به پیمان شیكاگو و سازمان ایكائو پیوست و پیشرفت های چشمگیری را در این صنعت جهانی و اساسی به دست آورد و نام خویش را برای باردگر در جهان مطرح ساخت.

 

منشور ایکائو:
√ اطمینان از رشد منظم و ایمن هواپیمائی کشوری بین المللی در سراسر جهان
√ تشویق صنعت و طراحی هواپیما برای مقاصد صلح جویانه
√ ترغیب توسعه خطوط هوائی، فرودگاه‌ها و تسهیلات هوانوردی برای هواپیمائی کشوری بین‌المللی
√ پاسخ به نیاز مردم جهان به حمل و نقل هوائی ایمن، منظم، کارا و باصرفه
√ جلوگیری از تضییع اقتصادی ناشی از رقابت مضره
√ حفظ حقوق دول عضو و تامین فرصت مساوی برای اعضاء برای برقراری سرویس هوائی بین‌المللی
√ از بین بردن تبعیض میان کشورهای عضو
√ افزایش ایمنی پروازها در ناوبری بین‌المللی
√ ارتقاء عمومی همه ابعاد هوانوردی
√ تعمیم و توسعه کلیه امور پشتیبانی هواپیمائی کشوری بین‌المللی