11 ژوئیه ; روز جهانی جمعیت

یازدهم ژوئیه روز جهانی جمعیت نامیده شده است. روزی که از سال ۱۹۸۹ وارد تقویم شد تا جهان، عواقب رشد بی‌رویه جمعیت را از یاد نبرد. این تاریخ یادآور یازدهم ژوئیه ۱۹۸۷ است که در آن جمعیت جهان از مرز ۵ میلیارد گذشت.

امروز 11 ژوئیه برابر با 20 تیرماه مصادف با روز جهانی جمعیت است که این روز با هدف آگاهی از مسائل مرتبط با جمعیت نامگذاری شده است.

روز جهانی جمعیت در سال 1989 میلادی از سوی سازمان ملل نامگذاری شد. تعیین تاریخ این روز با 11 ژوئیه 1987 میلادی مصادف شده که در آن تاریخ، جمعیت جهان از مرز پنج میلیارد نفر گذشت.

تاریخچه روز جهانی جمعیت

جمعیت جهان از دو میلیارد و 500 میلیون نفر در سال 1950 میلادی به هفت میلیارد نفر در سال 2011 میلادی افزایش یافت که این مساله نیاز جدی به توسعه پایدار، توسعه شهری،‌ دسترسی به خدمات بهداشتی و قدرت بخشیدن به جوانان را بیش از پیش ضرورت بخشید. در سال 1989 میلادی،‌ سازمان ملل متحد پیشنهاد داد تا با تمرکز و توجه جدی بر مسائل جمعیتی حول محور برنامه‌ها و سیاست‌های کلی توسعه‌ای و نیاز جدی به یافتن راه حل برای این معضل 11 ژوئیه به عنوان «روز جهانی جمعیت» از سوی تمام کشورهای جهان در نظر گرفته شود.

امروز حدود یک میلیارد و 800 میلیون جوان در سراسر دنیا ستون‌های آینده جهان را ساخته‌اند. با این حال بسیاری از این جوانان با فقر، نابرابری و نقض حقوق بشر روبرو هستند که این مشکلات آنها را از دستیابی به ظرفیت‌های شخصی و جمعی باز می‌دارد.

حقایقی درباره جمعیت جهان

تا روز نخست ژانویه 2014 میلادی جمعیت جهان به حدود هفت میلیارد و 137 میلیون و 661 هزار و 30 نفر رسید ضمن اینکه در هر ثانیه 2.3 نفر به این جمعیت افزوده می‌شود. اداره جمعیت سازمان ملل متحد، جمعیت کل انسان‌هایی که تاکنون در تاریخ بشریت متولد شده‌اند را حدود 108 میلیارد نفر برآورد می‌کند.

جمعیت جهان در سال 1804 میلادی از مرز یک میلیارد نفر گذشت. ضمن اینکه در سال‌های 1927، 1960 و 1974 میلادی جمعیت جهان به ترتیب به دو، سه و چهار میلیارد نفر افزایش یافت. این آمار نشان می‌دهد که یک پانزدهم از کل جمعیت تاریخ بشر در حال حاضر زنده هستند.

شهر «واتیکان» که یک دولت شهر مستقل در دل شهر «رم» ایتالیا است با 800 نفر و جمهوری «نائورو» با 9378 نفر کم‌جمعیت‌ترین حکومت‌های جهان به حساب می‌آیند. از سوی دیگر چین، هند، آمریکا، اندونزی، پاکستان و برزیل نیمی از جمعیت جهان را در خود جای داده‌اند ضمن اینکه از هر سه نفر بیش از یک نفر چینی یا هندی هستند.

30 درصد از جمعیت جهان به جای قاشق و چنگال از «چاپستیک» یا چوبک مخصوص غذا خوردن استفاده می‌کنند که مخصوص کشورهای شرق آسیا است.

خطرات و مشکلات ازدیاد جمعیت

- کمبود غذا: روزانه 25 هزار نفر در جهان به دلیل سو تغذیه و بیماری‌های ناشی از کمبود غذا جان خود را از دست می‌دهند که از این بین 18 هزار نفر کمتر از پنج سال سن دارند. به دنبال رشد کنترل‌نشده جمعیت، تولید و پخش مواد غذایی نیز محدود شده است.

- کمبود آب: یک میلیارد نفر در سراسر جهان به آب سالم برای مصرف خوراکی، بهداشت و کشاورزی دسترسی ندارند زیرا سفره‌های زیرزمینی آب بسیار سریعتر از اینکه بخواهند دوباره ظرفیت خود را به دست آورند و یخ‌ها ذوب شوند، تخلیه می‌شوند.

- کمبود منابع نفت و گاز: حجم منابع سوخت‌های فسیلی محدود است که این منابع محدود نیز با سرعت و شدت کنترل نشدنی در حال استفاده هستند. در همین رابطه واژه «پیک نفتی» بدین معناست که به احتمال زیاد حد فاصل سال‌های 2015 تا 2020 میلادی تولید و استخراج نفت به اوج خود می‌رسد و سپس رفته رفته رو به کاهش می‌رود.

- آلودگی هوا: ابتلای کودکان به بیماری آسم طی دو دهه گذشته افزایش یافته است زیرا به دنبال افزایش جمعیت، تعداد خودروها و کارخانجات افزایش یافته است. افراد ساکن کشورهای توسعه نیافته که مردمِ آنها همچنان برای آشپزی و گرم کردن خانه‌ها به سوزاندن چوب و فضولات دام‌ها وابسته هستند نیز در معرض خطرات ناشی از آلودگی هوا قرار دارند.

- تخریب لایه اوزون: مواد شیمیایی متصاعد شده از صنایع انسانی نظیر گازهای کلروفلور و کربن (CFCs)، لایه اوزون را نابود می‌کنند. استفاده از برخی از انواع بسیار خطرناک CFCها در بسیاری از کشورها ممنوع شده است. اما اثرات ماندگار و مخرب آنها همچنان به لایه اوزون آسیب می‌رساند. در حال حاضر لایه اوزون با سرعت 4 درصد در هر 10 سال در حال تخریب است.

- ازدحام جمعیت: خانه‌های پرجمعیت و تقسیم فضای محدود خانه میان تعداد زیاد افراد می‌تواند منجر به مشکلات بهداشتی، خشونت، ازدحام، بیکاری، آلودگی هوا، مشکلات اجتماعی و تنش شود. این مساله همچنین خطر گسترش بیماری‌های عفونی را نیز افزایش می‌دهد.

- خطر جنگ و درگیری‌ها: بسیاری از جنگ‌های خونبار و طولانی‌مدت در دهه‌های پیشین بر اثر بالا رفتن جمعیت و درگیری بر سر منابع شکل گرفت. کشتار 1994 میلادی در رواندا و قتل عام اقوام «توتسی» و «هوتو» تنها نمونه‌هایی از کشت‌ و کشتارهایی هستند که از عوامل محیطی نظیر کمبود زمین و فعالیت‌های ناپایدار کشاورزی ناشی شده‌اند.

تنظیم خانواده در ایران

هدف از برنامه های کنترل جمعیت مبارزه با جمعیت نیست؛ برنامه ریزی برای رشد معقول آن است

یکی از اصلی ترین محورهای برنامه های تنظیم خانواده در ایران، ارتقای سلامت مادر و کودک از طریق آگاهی رسانی به جامعه وتسهیل دسترسی به خدمات تنظیم خانواده دربخش های دولتی وخصوصی بوده است.

تنظیم خانواده مسئولیتی مشترک بین زن ومرد است ورعایت آن پنجره ای است به سوی سلامت، رفاه وآسایش شما، از اهداف برنامه بهداشت باروری درقالب تنظیم خانواده، پرهیز از تولد کودک ناخواسته، داشتن فرزند به تعداد دلخواه، تنظیم فواصل بارداری، اطلاع رسانی، آموزش و مشاوره به زوجین، آموزش در خصوص روابط جنسی وفرزند دارشدن، افزایش پوشش استفاده از روشهای مطمئن پیشگیری از بارداری وکاهش درصد بارداری ناخواسته است.

تنظیم خانواده از راه های مختلفی می تواند سبب ارتقای سلامت مادر وکودک وجامعه شود. مهم ترین آنها عبارتند از:

توانمند کردن جامعه در زمینه محدود کردن بارداری ها به بهترین دوره های سنی برای بارداری

ایجاد توانایی برای تصمیم گیری درباره تعداد بارداری ها و زایمان ها ومحدود کردن آنها.

پیشگیری ازاقدام به سقط

محدود کردن خطراتی که بارداری و زایمان می تواند درپی داشته باشد،یکی از معضلات بهداشتی و اجتماعی درزمینه برنامه های تنظیم خانواده حاملگی های ناخواسته می باشد، حاملگی نا خواسته اثر مستقیم بر افزایش مرگ و میر زنان دارد. بارداریهای نا خواسته بارداری های پر خطری را تشکیل می دهند که متاسفانه مادر به دلیل نخواستن فرزند یا به سمت سقط مراجعه میکند (25 درصد )که عوارض زیادی را به دنبال دارد و حتی منجر به مرگ مادر و یا موارد دیگری از پارگی رحم و انواع جراحی های غیر ضروری خواهد شد و یا از سوی دیگر این مادران به علت نا خواسته بودن بارداری تحت مراقبت های جدی دوران بارداری قرار نمی گیرند و همین موضوع می تواند عوارض جدی را برای مادر و نوزاد به دنبال داشته باشد.

در کشور ما علیرغم دسترسی آسان به وسایل پیشگیری از بارداری سالیانه حدود 400 تا 500 هزار حاملگی ناخواسته اتفاق می افتد که حدود 18.7 درصد حاملگی های نا خواسته همزمان با استفاده از روشهای پیشگیری از بارداری بوده است و بیشترین روش پیشگیری از بارداری مورد استفاده در بارداری های ناخواسته روش کاندوم و منقطع می باشد.

کاهش میزان حاملگی ناخواسته از طریق زیر امکان پذیر میباشد.:

1 -  افزایش پوشش روشهایی با اثر بخشی بالا . مثل روشهای توبکتومی (بستن لوله در زنان )، وازکتومی(بستن لوله در مردان )، آمپولهای تزریقی وIUD

2 -  استفاده صحیح از روشهایی همچون انواع قرصها.

3 - کاهش مصرف روشهایی که شکست بالایی دارند، مثل کاندوم، روش طبیعی

4 - توجه خاص به خانمهای 15 تا 49 ساله همسرداری که دارای یکی از شرایط ذیل باشند وتشویق آنان به استفاده از روشهای پیشگیری از حاملگی:

الف) خانم هایی که حاملگی اخیرشان ناخواسته بوده وقبل از حاملگی اخیر از هیچ روش پیشگیری استفاده نکرده بودند.

ب) خانم هایی که درحال حاضر فرزند نمی خواهند وعلی رغم این مسأله از هیچ روش پیشگیری استفاده نمی کنند.

5 - افزایش آگاهی زوجین به منظور استفاده از روشهای پیشگیری از بارداری

6 - افزایش مشارکت مردان در استفاده از روش های مدرن پیشگیری از بارداری مثل وازکتومی

7 - استفاده صحیح از روش های اورژانس پیشگیری از بارداری

استفاده دقیق وموثر از روشهای تنظیم خانواده باعث کاهش چشمگیر مرگ و میر مادران گشته، و از تولد کودکانی که آینده ای نا بسامان خواهند داشت تا حد زیادی جلوگیری میکند. علاوه بر آن به زنان به عنوان نیمی از جامعه این فرصت را میدهد تا با پایان دادن به نگرانی از یک حاملگی ناخواسته و تعیین زمان بچه دار شدن فرصت بیشتری برای سرمایه گذاری در آموزش، کار، و دیگر فعالیت های اجتماعی داشته باشند.