اکثر افرادی که بر بیت کوین و یا رمزارزهای دیگر سرمایه ‌گذاری می‌کنند معمولاً نگران دو موضع می‌باشند. موضوع اول مبحث ROI و یا بازگشت سرمایه است و موضوع دوم میزان ریسک مربوط به سرمایه ‌گذاری  می‌باشد. واضح است که وقتی ریسک‌های موجود در یک سرمایه ‌گذاری بسیار بالا باشد، ROI در کوتاه مدت به صورت منفی ظاهر می‌شود. به طور طبیعی، هر نوع از سرمایه ‌گذاری  ریسک‌های خود را دارا می‌باشد، اما خطر سرمایه ‌گذاری زمانی نمایان می‌شود که افراد به طور غیرمنتظره‌ای درگیر کلاهبرداری‌های پانزی و هرمی می‌شوند. بنابراین دانستن نحوه عملکرد این طرح ‌های کلاهبرداری از اهمیت بالایی برخوردار می‌باشد.

کلاهبرداری پانزی چیست؟

کلاهبرداری پانزی که نام خود را از خالق آن یعنی چارلز پانزی گرفته است، از سال ۱۹۲۰ تاکنون در حال اجرا می‌باشد. چارلز پانزی یک کلاهبردار ایتالیایی بود که در دهه ۲۰ میلادی به آمریکای شمالی نقل مکان کرد و به دلیل راه‌اندازی سیستم مالی کلاهبرداری خود معروف، و موفق به جمع‌آوری سرمایه ‌ای کلان شد. به طور خلاصه در یک کلاهبرداری پانزی، پرداخت کارمزد به سرمایه‌ گذاران اولیه، توسط سرمایه افراد بعدی صورت می‌گیرد. حال مشکلی که در این سیستم مالی پدیدار می‌شود این است که افرادی که سرمایه‌ گذاران پله‌های بعدی می‌باشند به هیچ عنوان سود دریافت نمی‌کنند. بیایید برای درک بهتر این مسئله دقیق‌تر به موضوع نگاه کنیم.

۱- فرد توسعه دهنده سرمایه ‌گذاری از اولین سرمایه ‌گذار مبلغ ۱۰۰۰ دلار دریافت کرده و به وی وعده بازگشت سرمایه در تاریخی خاص (مثلاً ۹۰ روزه) به علاوه ۱۰% سود را می‌دهد.

۲- فرد توسعه دهنده سرمایه ‌گذاری  قادر است که طی دوره مشخص شده دو سرمایه‌ گذار دیگر را وارد طرح کند (۲۰۰۰ دلار افزایش سرمایه داشته باشد) و مبلغ ۱۱۰۰ دلار را به سرمایه‌ گذار اول تحویل دهد. وقتی این اتفاق رخ می‌دهد سرمایه‌ گذار اولیه معمولاً تشویق می‌شود که مجددا ۱۰۰۰ دلار سرمایه ‌گذاری  کند.

۳- با دریافت پول از سرمایه‌ گذاران جدید، شخص توسعه دهنده قادر است تا مبالغ وعده داده شده را به سرمایه‌ گذاران اولیه پرداخت کند و آن‌ها را تشویق کند تا افراد بعدی را وارد طرح کند.

۴- با رشد سیستم، فرد توسعه دهنده باید سرمایه‌ گذاران بیشتری را وارد این طرح کند چرا که در غیر این صورت وی دیگر قادر به بازپرداخت به سرمایه‌ گذاران نخواهد بود.

۵- در آخر، سیستم به دلیل ناپایداری زیرساختی از بین رفته و فرد توسعه دهنده ناچار است که ناپدید شود.

کلاهبرداری هرمی چیست؟

کلاهبرداری هرمی درواقع الگویی است که طی آن نه تنها به افرادی که وارد این طرح می‌شوند وعده بازگشت سرمایه داده می‌شود، بلکه افرادی که موفق به تشویق دیگران به ورود می‌کنند نیز پاداش داده می‌شود.

به عنوان مثال، فردی با نام X موسس یک شبکه هرمی است و به دلیل این که X آغازکننده فرایند است در نوک قله هرم قرار می‌گیرد. حال فرض کنید که X ده نفر را به طور مستقیم وارد هرم می­کند. در این حالت ۱۰ نفر وارد شده می‌بایستی به دلیل ورود به سیستم به شخص X مقداری پول پرداخت کنند، به علاوه آن‌ها باید برای اینکه سود دریافت  کنند هرکدام ده نفر دیگر را نیز وارد سیستم کرده و رده سوم را در هرم تشکیل دهند. در این حالت شخص X علاوه بر دریافت سود از افراد رده دوم مقداری از فروش افراد رده سوم را نیز دریافت می‌کند.

لازم به ذکر است که اکثر طرح ‌های هرمی هیچ محصول یا خدماتی را در ازای دریافت پول ارائه نداده و صرفاً با پول حاصل از جذب اعضای جدید پایدار می‌شوند. این در حالی است که برخی از سیستم‌ های هرمی به عنوان کمپانی ‌های قانونی بازاریابی چند سطحی و یا همان MLM  فعالیت داشته و در ازای دریافت سرمایه از افراد، محصول و یا خدماتی را ارائه می‌دهند. هرچند که از نظر بسیاری از متخصصان، انجام این عمل توسط کمپانی‌های MLM به دلیل پوشاندن بسیاری از کلاهبرداری‌های دیگر و پولشویی می‌باشد.

تفاوت کلاهبرداری‌های پانزی و هرمی

شباهت‌ها:

هر دو شکل کلاهبرداری‌ها، به سرمایه‌ گذاران وعده سرمایه ‌گذاری بدون ریسک و بازگشت سرمایه قطعی می‌دهند هر دو برای فعال و پایدار ماندن نیاز به ورود افراد جدید دارند.

هیچ کدام محصول و یا خدمات خاصی را ارائه نمی‌دهند.

تفاوت‌ها:

کلاهبرداری ‌های پانزی معمولاً به صورت خدمات مدیریت سرمایه ‌گذاری  معرفی می‌شوند که طی آن سرمایه‌ گذاران فکر می‌کنند که بازگشت سرمایه به دست آمده نتیجه یک سرمایه ‌گذاری  مشروع است. اما این در حالی است که فرد توسعه دهنده این کلاهبرداری با دزدی از افراد رده دوم به سرمایه‌ گذاران اولیه پول پرداخت می‌کنند.

کلاهبرداری ‌های هرمی مبتنی بر بازاریابی‌های شبکه‌ای هستند که طی آن شرکت کنندگان به منظور دریافت کمیسیون، ملزم به جذب افراد دیگر می‌باشند.

چگونه از خطر ورود به این کلاهبرداری‌ها دوری کنیم؟

شکاک باشید. اگر یک فرصت سرمایه ‌گذاری  نوید بازگشت سرمایه سریع با درصد بالا، با حداقل سرمایه را به شما می‌دهد، احتمالاً نامشروع است. این امر به خصوص در مورد سرمایه ‌گذاری  بر مباحثی ناشناخته و دور از ذهن می‌تواند رخ دهد.

در مورد افراد و یا موسسات توسعه دهنده سرمایه ‌گذاری ‌ها تحقیق کنید و مطمئن شوید که افراد و یا سازمان‌های ارائه دهنده، تحت نظارت قانونی قرار داشته باشند.

اعتماد نکنید. سرمایه ‌گذاری ‌های قانونی می‌بایستی که با ثبت‌نام‌های قانونی آغاز شوند.

ابتدا نوع سرمایه ‌گذاری ‌، کالا و خدمات ارائه شده را به خوبی بررسی و درک کرده و سپس آغاز به کار کنید. چرا که همانطور که پیش‌تر توضیح داده شد، سرمایه ‌گذاری  بر روی مباحث غیرقابل درک چراغ خطر محسوب می‌شود.

آیا بیت کوین یک طرح هرمی است؟

برخی ممکن است با انجام بررسی‌های سطحی، شبکه رمزارز بیت کوین را یک کلاهبرداری هرمی تصور کنند. اما این امر به هیچ عنوان صحیح نیست. بیت کوین یک نوع پول است. پولی که با آن می‌توان کالا خرید. بنابراین به همان اندازه‌ای که می‌توان از پول فیات در کلاهبرداری‌های هرمی و پانزی استفاده کرد از رمزارزها نیز می‌توان به همان نحو استفاده کرد.