کلاهبرداری پانزی (Ponzi) چیست ؟
چگونه در دام آن وارد نشویم؟
طرح‌ها و پلنهای پانزی، شبیه طرح های هرمی ، روشی کلاهبردارانه در سرمایه‌گذاری هستند که در آن تضمین بیشترین نرخ سود با کمترین میزان ریسک به سرمایه گذاران داده می‌شود. فعالیت این طرح ها به‌ گونه‌ای است که سود سرمایه گذاری افراد قدیمی‌تر را با دریافت پول از سرمایه گذاران جدیدتر تضمین و پرداخت می‌کند.

سود قطعی ماهانه ۲۵ درصد!!!

سرمایه گذاری تضمینی با نرخ سود ثابت ماهانه ۴۰ درصد!!!

دوستان خود را به این سرمایه گذاری دعوت کنید و به ازای هر نفر سودتان از ۲۰ درصد به ۲۵ درصد ماهانه افزایش می‌یابد!

جملات ذکر شده همگی نشان از این دارد که سرمایه گذاری مورد نظر به احتمال زیاد یک طرح پانزی است.

ممکن است عبارات اینچنینی را در فضای سرمایه گذاری دیده باشید و بسیار وسوسه شوید که وارد این سرمایه گذاری شوید. اما چرا این جملات شما را وسوسه می‌کنند؟ به این دلیل که اولا سود آنها نسبت به سودهای متعارف بسیار بیشتر است، ثانیا کلماتی مانند قطعی، تضمینی و… برای سرمایه گذار قوت قلب است، ثالثا چه کسی است که از پولدار شدن بدش بیاید!
تاریخچه

نام این طرح از شخصی به نام ریچارد پانزی نشات گرفته است. او در سال ۱۹۲۰ برای اولین بار از این روش استفاده کرد البته این طرح توسط پانزی ابداع نشده و پیش تر، در رمان های چارلز دیکنز به این نوع مدل سرمایه گذاری اشاره شده بود.

ریچارد پانزی بدون هیچ سرمایه ای و تنها با قرض گرفتن از یک صراف معتبر طرح خود را شروع کرد و طولی نکشید که به یکی از ثروتمندترین افراد آمریکا تبدیل شد به طوری که سراسر آمریکا او را می‌شناختند.
طرح پانزی چیست؟

یک روش کلاهبردارانه در سرمایه گذاری است که در آن سودهای نامتعارف و تضمینی و همچنین با ریسک بسیار کم، به سرمایه گذاران وعده داده می‌شود. البته برخی از طرح های اینچنینی می‌تواند پانزی نباشد(زیرا طرح پانزی سازوکاری دارد که در ادامه به بیان آن پرداخته می‌شود) اما تا به امروز هر طرحی که وعده‌ی سودهای قطعی و تضمینی و نامتعارف داده، پانزی بوده است.
این طرح چگونه کار می‌کند؟

این طرح به این صورت است که سود سرمایه گذاران را از پول دیگر سرمایه گذاران تامین می‌کند، یعنی با پول سرمایه گذار جدید، سود سرمایه گذارهای قدیمی را می‌دهند، که این شباهت هایی با طرح های هرمی دارد که از سرمایه اولیه زیر شاخه های جدید، سود سر شاخه ها و افراد قدیمی را می‌دهند. بنابراین سود ارائه شده به سرمایه گذاران ماحصل یک فعالیت اقتصادی و یک سرمایه گذاری واقعی نیست!
طرح پانزی تا چه زمانی به حیات خود ادامه می‌دهد؟

مسلما تا زمانی که مدام سرمایه های جدید وارد شود، طراح می‌تواند از سود افراد جدید این طرح را زنده نگه دارد ولی زمانی که سرمایه گذاری ها متوقف شود این طرح نابود می‌شود و طراح با پول های به جیب زده فرار می‌کند.
آیا بیت کوین و ارزهای دیجیتالی طرح پانزی هستند؟

اگر مقاله‌ های بیت کوین که اولین بار توسط ساتوشی ارائه شد را مطالعه کنید در هیچ کجای آن به بازگشت قطعی سرمایه اشاره ای نشده و حتی در رابطه با قیمت بیت کوین نیز حرفی زده نشده است. بنابراین بیت کوین تنها یک ارز دیجیتالی است که اهداف مخصوص به خود را دارد و اگر کسی می‌خواهد آن را به عنوان سرمایه گذاری خریداری کند، ریسک این سرمایه گذاری با خود فرد است و هیچ تضمینی نیست که قیمت آن افزایش و یا کاهش پیدا کند. پس می‌توان با قاطعیت گفت که بیت کوین به هیچ عنوان یک طرح پانزی نیست و به طور کلی رسالتش با این مقوله کاملا فاصله دارد اما این بدان معنی نیست که هیچ ارز دیجیتالی پانزی نیست و نمی‌تواند پانزی باشد!

سیستم بیت کوین به صورت یک شبکه غیر متمرکز می باشد که زیر نظر هیچ شخص یا شرکت یا ارگان خاصی نیست.

 زمانی که ارزهای دیجیتالی رونق پیدا کردند و محبوبیتش بین مردم افزایش پیدا کرد، برخی افراد سودجو از این فضا استفاده کردند و طرح های پانزی خود را در قالب ارزهای دیجیتالی و سود ناشی از آنها پیاده سازی کردند.
طرح های پانزی در حوزه ارزهای دیجیتالی

اگر از علاقمندان به حوزه ارزهای دیجیتالی هستید و اخبار آن را دنبال می‌کنید قطعا نام بیت کانکت را شنیده اید. بیت کانکت طرحی بود که با وعده‌ی سود قطعی روی کار آمد و به نوعی از اعتماد مردم به بازار ارزهای دیجیتال سوءاستفاده کرد. بیت کانکت در ابتدا مانند سایر طرح های پانزی سود هم می‌داد اما فرجامش نیز همانند سایر طرح های پانزی شد، از یک زمانی به بعد پرداخت سودها قطع شد و سیستم به طور کلی نابود شد و موسس بیت کانکت سرمایه‌ی تمام افراد سرمایه گذار را به یغما برد.

طرح های پانزی بسیار زیادی در دنیای ارزهای دیجیتالی وجود داشته اند که همانند بیت کانکت نابود شده اند که می‌توان از جمله آنها به bitcoinly، bitlake، vone، mecoin . coinmagic و… اشاره کرد.

یکی از سایتهای جدید که با این سیستم کار می کرد و متاسفانه در فضای مجازی مخصوصا کانالهای تلگرام هم خیلی  تبلیغ می شد کوین مجیک  ( coinmagic.cc ) بود که سود نسبتا بالایی به کاربران خود پرداخت می کرد. و عده ای هم سود دریافت کردند و صرفا به واسطه سودی که از این سایت می گرفتند آنرا به دیگران تبلیغ و معرفی می کردند و در نهایت هم اسکم شد و اکثر کاربران آن ضرر کردند.

بعضی از سایتهای به اصطلاح ماینینگ هم از  روش پانزی استفاده می کنند. روش کار این سایتها بدین صورت است که در ازای دریافت مبالغی به ظاهر دستگاه ماین یا استخراج بیت کوین یا سایر ارزهای دیجیتال به شما اجاره می دهند و با گذشت مدت زمانی معین ، مبلغی را به عنوان سود ماینینگ به کاربران خود پرداخت می نمایند ولی در واقع این مبالغ از پول کاربران جدید تر می باشد.

حتی به صورت رایگان هم ادعای پرداخت بیتکوین یا سایر ارزها را دارند ولی موقعی که کاربر درخواست برداشت از سایت را داشته باشد به بهانه های مختلف به کاربر پیغام خطا می دهد و کاربر را ترغیب به سرمایه گذاری در سایت می کند. و در نهایت هم پس از جمع آوری سرمایه و پول کاربران ناآگاه یا بعضا طمع کار ، یک شبه اسکم شده و ناپدید می شوند.

همیشه این نکته را مد نظر داشته باشید که هیچوقت ماینینگ سود قطعی و تضمین شده ندارد. چون قیمت ارزهای دیجیتال نوسان زیادی دارد و حتی بعضی وقتها ماینینگ یا استخراج مستقیم رمزارزها  سود منفی دارد. ( با احتساب هزینه برق و خرید دستگاه ها یا قطعات سخت افزاری )

پس هرکس چنین ادعایی کردکه صرفا با اجاره دستگاه های ماین به شما سود قطعی و بالا می دهد بدانید دروغ می گوید !

البته جدیدا بعضی از وب سایتها ادعا دارند که سود کاربران را از طریق بحث تریدینگ ( خرید و فروش ارزهای دیجیتال ) پرداخت می کنند ، که این موضوع هم باید بررسی شود !

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد بحث کسب درآمد از ترید در رمز ارزها لطفا به مقاله زیر مراجعه نمایید :

کسب درآمد با ترید کردن در ارزهای دیجیتال

ذکر این نکته ضروری است که بعضی از کاربران ، ارائه ارزهای دیجیتال رایگان ( که به صورت ایردراپ عرضه می شوند ) را با طرح های پانزی به اشتباه می گیرند. بحث ایردراپ کاملا یک مغوله جدا بوده که ارتباطی با تعریف یک سیستم پانزی ندارد. هرچند که در مورد ایردراپ ها هم باید با احتیاط برخورد نمود و امکان کلاهبرداری در این گونه روشها نیز وجود دارد. مهمترین مشخصه یک ایردراپ واقعی و معتبر ،  ارائه ارز دیجیتال رایگان به کاربران می باشد و در صورتی که قبل از لیست شدن ارز مورد نظر در صرافی های بین المللی ، ارائه دهنده ارز مذکور از کاربران درخواست پول نماید ، باید به آن شک کنید.

از نمونه ایردراپهای معتبر که مدتی است معرفی شده پیوت ( pivot ) است که زیر نظر صرافی بین المللی و بزرگ بایننس بوده و ارز دیجیتال pvt را به صورت کاملا رایگان به کاربران خود ارائه می دهد. البته در زمان نگارش این مقاله ارز پی وی تی هنوز قیمت گذاری نشده است.

نتیجه گیری

در تمامی حوزه های پولی و مالی و حتی در حوزه ارزهای دیجیتالی می‌تواند طرح های پانزی مشاهده شود، بنابراین می‌بایست حتما قبل از سرمایه گذاری ویژگی طرح های پانزی را مد نظر داشته باشید و اگر پروژه مربوطه نشانی از طرح های پانزی را داشت به هیچ عنوان در آن سرمایه گذاری نکنید و با وعده های سود قطعی، سود تضمینی، سود فلان درصدی وسوسه نشوید.

به طور کلی هرگاه مشاهده کردید که پروژه ای وعده‌ی سودهای غیرمتعارف به سرمایه گذارانش می‌دهد، به هیچ عنوان به راحتی آن را نپذیرید و اگر قصد سرمایه گذاری در آن را دارید، به طور دقیق آن را مورد بررسی قرار دهید. حتی اگر در مراحل اولیه کار باشد و شما هم سود دریافت کنید از لحاظ اخلاقی کار درستی نیست که کاربران دیگر را به این باتلاق دعوت نمایید.