استعدادهای برتر یکی از محورهای اقتصاد جدید دانش بنیان به شمار می‌روند و بسیاری از کشورها در برنامه‌های توسعه خود، طرح‌هایی برای گردش نخبگان و استعدادهای داخلی و خارجی در نظر گرفته اند.

شناسایی، جذب و ارتقای تعاملات با استعدادهای غیر مقیم کشور، می‌تواند به ارتقای توانمندی‌ها در حوزه‌های علم، فناوری و نوآوری و ایجاد ارزش افزوده جدید اقتصادی کمک کند. به رغم بزرگ نمایی‌ها، تقریباً یک درصد از دانشجویان ایرانی در خارج از کشور تحصیل می‌کنند که در مقایسه با نرم بین المللی (۳ درصد) رقم پایینی است.

در سال ۱۹۷۹ و پیش از انقلاب اسلامی، ایران رتبه اول را از نظر تعداد دانشجویان خارجی در آمریکا داشت، در حالی که اکنون با حدود ۱۲ هزار دانشجو در آمریکا رتبه دوازدهم را داراست. با این وجود، ظرفیت استعدادهای برتر و نخبگان غیرمقیم از ظرفیت‌های مهم در توسعه اقتصاد دانش بنیان به شمار می‌آید که نباید از آن غافل شد.

«برنامه همکاری با متخصصان و کارآفرینان ایرانی مقیم خارج کشور» به منظور بهره گیری از این ظرفیت در بنیاد ملی نخبگان شکل گرفت. اهداف این برنامه عبارتند از: استفاده از ظرفیت علمی و پژوهشی متخصصان و کارآفرینان ایرانی خارج از کشور در مراکز علمی، فناوری و صنعتی کشور، ارتقای سطح علمی و پژوهشی پایگاه‌های تخصصی همکار، فراهم سازی شرایط مناسب جهت توسعه فناوری‌های نوظهور و پیشرفته در کشور، فراهم نمودن شرایط انتقال مهارت‌ها، تکنیک‌ها، روش‌ها و قابلیت‌های خدماتی نوین توسط متخصصین ایرانی خارج از کشور به داخل و کمک به تأسیس شرکت‌های دانش بنیان در حوزه‌های فناوری پیشرفته.

پایلوت این برنامه در سال ۱۳۹۴ با ثبت نام از متقاضیانی که از ۴۰۰ دانشگاه برتر جهان فارغ التحصیل شده بودند، اجرا شد.

معاونت علمی در همین زمینه اعلام کرده است: تا امروز بیش از ۱۰۰۰ نفر از متخصصان و کارآفرینان ایرانی خارج از کشور در قالب این برنامه به کشور بازگشسته اند که ۱۳۵ نفر از آنها فارغ التحصیل ۲۰ دانشگاه برتر دنیا مانند آکسفورد، پرینستون، هاروارد، و ام آی تی هستند. این متخصصان، ۷۰ استارت آپ را تأسیس کرده اند که بیش از ۱۰۰۰ جوان ایرانی در آنها مشغول به کارند.

برخی از این استارتاپ ها و شرکت‌ها در پارک‌های فناوری مانند پردیس مستقر شده اند و در حوزه‌های مختلف از سلول‌های بنیادی و زیست فناوری گرفته تا انرژی‌های نو و اینترنت اشیا به فعالیت مشغول اند.

در حال حاضر تعداد پایگاه‌های پژوهشی و آموزشی برنامه به ۶۵ پایگاه رسیده و علاوه بر دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها، برخی از شرکت‌های متوسط و بزرگ، پارک‌های فناوری و حتی شتابدهنده ها نیز علاقه مندند تا به عنوان پایگاه برنامه شراکت داشته باشند.