رئیس کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق بازرگانی تهران عنوان کرد:

بازیگردانی دولت در بازار سرمایه برای جبران کسری بودجه نامطلوب است

فریال مستوفی، رئیس کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق بازرگانی تهران، با ابراز نگرانی از رشد بازار سهام به دلیل هجوم نقدینگی و شائبه ایجاد حباب، حضور مداخله‌گر دولت را در بورس امری نامطلوب می‌خواند که صرفا برای عرضه بنگاه‌های دولتی و جبران کسری بودجه تدارک دیده شده است.

مولود غلامی: بسیاری از تحلیلگران بازار سرمایه و کارشناسان اقتصادی نقدهایی بر نحوه واگذاری و عرضه ETFها دارند، هر چند هنوز سازوکار مشخصی از آن ارایه نشده است. فریال مستوفی، رئیس کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق بازرگانی تهران، یکی از نخستین کارشناسانی بود که در اواخر آذرماه 98 در گفت‌وگو با سایت خبری بااقتصاد، موضوع دخالت دولت در بازار سرمایه برای جبران کسری بودجه امسال را پیش‌بینی و اعلام کرده بود. وی همچنان معتقد است که بازیگردانی دولت در بورس برای جبران درآمدهای بودجه‌ای کار نامطلوبی است. مستوفی می‌گوید: واگذاری شرکت‌های دولتی در قالب صندوق‌های سرمایه‌گذاری ETF تجربه تلخ دیگری مانند موسسه‌های مالی را رقم خواهد زد که بازهم سرمایه‌گذاران حقیقی متضرر می‌شوند و اعتمادشان را نسبت به بازار سرمایه از دست می‌دهند.

****

*احتمالاً شما جزو نخستین کسانی بودید که در سال گذشته نسبت به دخالت دولت در بازار سرمایه در لوای صندوق‌های سرمایه‌گذاری ETF هشدار داده بودید و حالا بسیاری از کارشناسان اقتصادی و فعالان بازار سهام نیز بر همین عقیده‌اند. ارزیابی‌تان از وضعیت بورس در سال جدید چیست؟

بله همین‌طور است و حالا دخالت‌های دولت در بازار سرمایه آشکارتر شده است. شاخص‌های بازار سرمایه امسال هم صعودی خواهد بود اما باید به ماهیت این صعودها توجه و دلایل رشد بازار سرمایه را جست‌وجو کرد. دلایل اصلی این رشد، از یک‌سو افزایش نرخ ارز است که بر ارزش دارایی شرکت‌ها می‌افزاید و از سوی دیگر این است که دولت برای تامین بخشی از بودجه سال 99 از محل واگذاری شرکت‌هایش در بورس حساب باز کرده است. بنابراین حداکثر تلاش را دارد تا با حمایت از بازار سرمایه و تقویت آن بتواند در شرایط مطلوب و با نرخ بالا شرکت‌هایش را عرضه کند. با ادامه این سیاست‌ها، رشد شاخص بورس بورس نیز تداوم خواهد داشت اما این رشد نه به خاطر خوشبینی نسبت به اقتصاد و سودآوری بنگاه‌ها به دلیل افزایش تولید و رونق اقتصادی، بلکه به دلیل سودآوری بنگاه‌های بورسی در اثر رشد قیمت‌ها و هجوم نقدینگی به سمت این بازار است که وضعیت حباب‌گونه را تشدید می‌کند. رشد بازار سرمایه امر مثبتی است اگر این رشد از محل سودآوری شرکت‌ها به دلیل افزایش تولید و رونق باشد، منطقی است اما وقتی تنها به دلیل افزایش نقدینگی و رشد قیمت‌ها باشد، می‌تواند حباب‌گونه شود و این نگرانی جدی را درپی دارد.

*عوامل و مولفه‌های دیگری را هم در رشد بازار سرمایه موثر می‌دانید؟

مولفه دیگر رشد بورس، رکود در سایر بازارها مانند بازار مسکن است که بر هدایت نقدینگی به سمت بازار سرمایه تاثیر دارد اما همان‌طور که گفته شد، رشد بورس باید طبیعی و ارگانیک باشد تا ایجاد حباب نکند.

*دولت قصد دارد بزودی بخشی از سهام شرکت‌هایش را در قالب صندوق‌های سرمایه‌گذاری ETF با تخفیف‌های 20 تا 25 درصدی عرضه کند، نظرتان درباره این واگذاری‌ها چیست؟

همان‌گونه که پیش از این نیز گفته‌ام، در عرضه صندوق‌های سرمایه‌گذاری ETF دغدغه‌ای که وجود دارد سازوکار این صندوق‌هاست. با توجه به تجربه تلخ صندوق‌ها و موسسه‌های مالی که مردم عادی و سرمایه‌گذاران حقیقی زیان دیدند، این نگرانی وجود دارد که دوباره این تجربه تلخ در صندوق‌های ETF نیز تکرار شود. افراد معمولی که دانش چندانی از بورس ندارند سرمایه‌های‌شان را به دلیل اعتماد و اطمینان به بازار سرمایه می‌آورند و قربانی منافع سفته‌بازان و شرکت‌هایی می‌شوند که ارزش ذاتی‌شان کمتر از ارزش آنها در بازار سرمایه است. بنابراین در عرضه این صندوق‌ها باید دقت زیادی شود و سازوکار و نظارت و شیوه مدیریت آنها مورد توجه باشد. در شرایط فعلی اقتصاد که تحریم‌های خارجی و مدیریت نامناسب داخلی رشد بازار بنگاه‌ها و توسعه بازار فروش شرکت‌ها را با محدودیت‌هایی مواجه کرده، افزایش نرخ ارز، رشد تورم و هجوم نقدینگی محرک اصلی رشد بازار سهام است و این موضوع نگرانی از افزایش حباب در بورس را تشدید می‌کند. رشد بازار سرمایه می‌تواند محرک رشد اقتصادی کشور و عامل مثبتی در هدایت و ورود نقدینگی‌ها باشد به شرطی این‌که نقدینگی‌ها صرف طرح‌های توسعه‌ای شرکت‌ها شود و رشد شرکت‌ها نیز طبیعی باشد اما اگر تنها به دلیل افزایش ارزش دارایی شرکت‌ها در اثر رشد نرخ ارز و تورم باشد، چندان مطلوب نیست و رشد بورس حبابی است.

*اخیرا مدیران اقتصادی و بانکی دولت و حتی رئیس‌جمهوری از رشد بازار بورس حمایت کرده‌اند. آیا این حمایت‌ها را دخالت می‌دانید؟

حضور دولت در بورس امر پسندیده‌ای نیست و دولت باید بر بازار سرمایه نظارت و از آن حمایت کند و به بخش خصوصی اجازه فعالیت دهد، نه این‌که خود دولت بازیگر اصلی بازار سرمایه باشد آن‌هم برای جبران کسری بودجه. با ادامه این دخالت‌ها، احتمال افزایش نرخ ارز دور از ذهن نیست، بنابراین با افزایش نرخ دلار بر ارزش دارایی شرکت‌ها افزوده می‌شود و شاخص‌ها همچنان صعود می‌کنند. دولت نیز از محل عرضه شرکت‌هایش در بازار سرمایه بخشی از کسری بودجه را جبران می‌کند اما دغدغه‌ای که وجود دارد این است که سرمایه‌گذاران حقیقی و خرد در این میان متضرر شوند.