رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با بیان اینکه مطالعه کتاب‌های الکترونیکی در سالهای اخیر رشد تصاعدی داشته است، گفت: با توجه به موانع موجود بر سر راه نشر، ایجاد فروشگاههای عرضه کتابهای الکترونیکی و ارائه نرم افزارهای کتابخوان، فرصتی جهت نویسندگان و راهکاری برای خودناشری است.

به گزارش دیپروتد از روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، آئین افتتاحیه سامانه «کتاب پلاس» سه شنبه ۱۷ اردیبهشت ماه ۹۸ با حضور اشرف بروجردی - رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران و احمد مسجد جامعی - عضو شورای اسلامی شهر تهران در محل سالن قلم کتابخانه ملی برگزار شد.

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در این مراسم اظهار کرد: استفاده فراگیر از فناوری اینترنت و تلفن همراه در بسیاری از ابعاد از زندگی ما تاثیر گذاشته است که از جمله آن بهره گیری از رسانه ها است. اگر بخواهیم به عمق تاثیر واقعیت های دنیای مجازی توجه کنیم خوب است به برخی از آمارهایی که در فضای مجازی در سال ۲۰۱۸ تنها در یک دقیقه اتفاق افتاده است نگاهی داشته باشیم.

بروجردی در ادامه تصریح کرد: بر اساس آمار ۳.۷ میلیون جستجو در گوگل، ۹۷۳هزار ورود به حسب کاربری Facebook، مشاهده ۴.۳ میلیون ویدئو در YouTube، ۱۷۴ هزار مرور صفحه در اینستاگرام، ارسال ۴۸۱ هزار پیام در Tweeter و ارسال ۱۸۷ میلیون ایمیل فقط در یک دقیقه رخ می دهد.

وی با بیان اینکه به کمک این فناوریها صنعت نشر و انتشار کتابهای الکترونیکی جایگاه مهمی پیدا کرده است، بیان داشت: مطالعه کتابهای الکترونیکی در سالهای اخیر رشد تصاعدی داشته است، به گونه ای که در سال ۲۰۱۷ مردم جهان دو برابر بیش از سال ۲۰۱۳ کتاب الکترونیکی خریداری کرده اند.

بروجردی به چرایی بهره گیری از کتاب الکترونیکی پرداخت و افزود: مفهوم نشر امروزه فقط شامل چاپ جلدهای مشخص از یک کتاب، با روشی که گوتنبرگ برای اولین بارابداع کرد، نیســت؛ همان طور که شاهد نشر و توزیع کتاب در قالبهای مختلف و روشهای متنوع الکترونیک و دیجیتال هستیم. امروزه بسیاری از کتابها به صورت الکترونیکی منتشر می شوند که در مقایسه با کتابهای چاپی مزایای بسیاری دارند.

وی سرعت بالای انتشار و ویرایش، هزینه بسیار پایین تولید، نشر و توزیع، امکان ارائه مطالب چند رسانه ای در کتاب الکترونیکی (متن، صوت و تصویر)، امکان دسترسی سریع و بدون محدودیت های زمان و مکان، امکان جستجو در سرتاسر کتاب، یادداشت گذاری، یادداشت برداری و علامت گذاری در متن کتاب، امکان همراه داشتن یک کتابخانه الکترونیکی بزرگ در تبلت، تلفن هوشمند یا لپ تاپ همراه و کمک به حفظ محیط زیست با حفظ درختان بیشتر را از جمله مزایای کتابهای الکترونیکی برشمرد.

بروجردی با تاکید بر اینکه بزرگترین مسئله کتاب الکترونیکی حفاظت از حق مؤلف در محیط الکترونیکی است، ادامه داد: این موضوع بویژه در کشورهایی که قانون حق مؤلف ضمانت اجرایی بالایی ندارد و زیرساخت های فنی لازم برای حفاظت منابع فراهم نشده است مانعی جدی در تهیه و انتشار کتابهای الکترونیکی است. ضمناً تمرکز بر کتاب به مراتب بیشتر از تمرکز در فضای اکترونیک است و همین امر موجب سطحی شدن داده ها و اطلاعات به دست آمده از فضای الکترونیک خواهد بود.

وی ادامه داد: همین موضوع درباره کتابهای دیگر گویا صادق است. مضاف بر اینکه تماس با کتاب و انس با آن خود موجب فراگیر شدن مطالعه می شود. چرا که شنیدن اثر بخشی کمتری نسبت به مطالعه و خواندن دارد اگرچه امروز همه گیر شدن استفاده از تلفنهای هوشمند یا محبوبیت پخش‌کننده‌های صوتی همراه مانند آی‌پاد، استفاده از کتاب‌های صوتی را برای مردم رایج‌ تر کرده‌است. این امر به گسترش نشر کتاب‌های صوتی و رونق این صنعت شده است.

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران یادآور شد: جهت گیری برنامه مطالعه باید به گونه ایی باشد که به تدریج مطالعه بر کتاب های گویا غالب شود. بویژه آنکه رابطه مادر با فرزند برای خواندن کتاب اثر بخشی عاطفی را نیز ایجاد می‌کند.

وی به پدیده خودناشری در عصر حاضر اشاره کرد و بیان داشت: خودناشــری پدیده‌ای است که پدیدآورنده اثر خود را بدون همکاری با ناشر منتشر کند و مسئولیت انتشار و عرضة آثار را بر عهده گیرد. از زمانهای گذشته نیز شماری از پدیدآورندگان آثار خود را خود منتشر می‌کردند. چنین پدیده‌ای تازگی ندارد. به این دسته از پدیدآورندگان مؤلف ـ ناشر، یا ناشر ـ مؤلف گفته می شد. اما خودناشری به معنای جدید پدیده دیگری است و مراد از آن این است که پدیدآورنده با استفاده از نرم افزارهای حرفه ای پردازش متن و سایر نرم افزارها، بدون همکاری با ناشر، انتشار و عرضة آثارش را انجام می دهد.

بروجردی تصریح کرد: در حالی‌که با توجه به موانع موجود بر سر راه نشر، این پدیده فرصت مغتنمی برای نویسندگان است. با ایجاد فروشگاههای عرضة کتابهای الکترونیکی و ارائه نرم افزارهای کتابخوان از سوی ناشران و تجمیع‌ کنندگان کتابهای الکترونیکی در ایران، می توان درباره ارائه زیرساخت و راهکار برای خودناشری برنامه ریزی کرد. برای برنامه‌ریزی مناسب در این حوزه، شناسایی عوامل مؤثر در تمایل نویسندگان به خودناشری و بررسی دیدگاه این افراد دربارة این روند در ایران میتواند اطلاعات کارآمدی در اختیار نهادهای علاقمند به فعالیت در زمینة خود ناشری در ایران ارائه دهد.

وی از سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، بعنوان بزرگترین خانه کتاب ایران یاد کرد و گفت: سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران نخستین و بزرگترین خانه کتاب های کشور است، شناسنامه هر کتاب قبل از نشر در این سازمان تولید می شود، همان که آن را فیپا نامیده ایم. علاوه بر کتاب، منابع منحصر بفردی همچون منابع خطی، اسناد آرشیوی، عکسها، روزنامه ها و مجلات، پایان نامه ها، کتابهای نفیس، مقالات و .... در مخازن سازمان نگهداری و سازماندهی می شوند که بخش بزرگی از میراث مستند کشور را تشکیل می دهند. این سازمان در راستای انجام هر چه بهتر وظایف خود و حضور فعال در فضای مجازی و بهره گیری از پتانسیل این محیط پروژه ملی حافظه ملی دیجیتال یا حمد را تعریف کرده و در دست اجرا دارد.

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران به وظیفه و رسالت ذاتی این سازمان اشاره کرد و اظهار داشت: این وظیفه ذاتی سازمان است که با توجه به میرایی و درخطر بودن میراث دیجیتال، تدابیر لازم را برای گردآوری، حفاظت، سازماندهی و اطلاع رسانی از این میراث گرانقدر فراهم آورد. در سایر کشورهای جهان نیز کتابخانه های ملی عهده دار این مهم شده اند.

بروجردی در ادامه از اهداف طرح حافظه ملی دیجیتال ایران سخن به میان آورد و گفت: گرداوری و حفاظت بلند مدت از اطلاعات دیجیتال زادی که میراث فرهنگی ایرانیان محسوب می شوند، ایجاد و گردآوری نسخه دیجیتال از آثار کتابی و غیرکتابی ایرانیان، پدید آوردن امکان دسترسی به این آثار برای همه ایرانیان و پژوهشگران سراسر جهان، ایجاد امکانات و برنامه های لازم برای حفاظت بلند مدت از این آثار دیجیتال و تضمین بقای آنها برای نسل فعلی و نسلهای آینده و استفاده از کمک و توان افراد حقيقي و حقوقي براي غنی سازی این حافظه ملی از طریق اهدای آثار دیجیتال به ملت ايران از جمله این اهداف است.

بروجردی در ادامه سخنان خود بر ضرورت حمایت از نشر و ناشران که رسالت ترویج منابع کتابی را به عهده دارند تاکید و اضافه کرد: کسانی مدعی فرهنگ هستند فراموش نکنند که بخش اعظم توسعه نشر از طریق ناشران فراهم می شود. طبعاً حوزه نشر نیز با استفاده از فناوریهای جدید عرصه نشر را توسعه ببخشند.

وی با اشاره به افتتاح "سامانه کتاب پلاس " خاطرنشان کرد: امید است با همکاری تمام بازیگران حوزه نشر، فرهنگ، فناوری چه در بخش خصوصی و چه در بخش دولتی بتوانیم این موضوع مهم را در کشور اجرا کنیم. شرکت فناپ پلاس به عنوان یکی از شرکتهای فعال در حوزه اکوسیستم استارتاپی کشور که شبکه کتاب پلاس را در کشور پیاده سازی کرده است با هدف سوق دادن صنعت نشر به سمت نوآوری و فناوری فصل جدیدی را برای ارائه خدمات به خوانندگان کتاب و کتابخانه ها آغاز کرده است و امیدواریم با همکاری موثر با این مجموعه بتوانیم نقش موثری را در توسعه و ترویج فرهنگ این مرز و بوم ایفا کنیم.