نظرات مختلفی نسبت به نحوه برخورد با فضای مجازی، شبکه‌های اجتماعی و انواع پیام‌رسان‌های داخلی و خارجی وجود دارد. برخی معتقدند که اساسا باید با فیلترینگ، پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی خارجی را مسدود کرده و در مقابل با حمایت از پیام‌رسان‌های داخلی راه را برای حمایت گسترده از آنها باز کنیم. عده‌ای نیز می‌گویند که باید همزمان با اجازه فعالیت به پیام‌رسان‌های خارجی، پیام‌رسان‌های داخلی را نیز حمایت و ظرفیت‌شان را بالا برد تا فضای رقابتی ایجاد شود. از این جهت چندی پیش برخی نمایندگان طرح پر سروصدای ساماندهی پیام‌رسان‌های اجتماعی را ارائه کرده‌اند که اکنون در کمیسیون فرهنگی مجلس در دست بررسی است. در این راستا سیده‌حمیده زرآبادی عضو فراکسیون امید مجلس معتقد است: «تصویب این طرح ساماندهی نه تنها مشکلی را حل نمی‌کند بلکه عملا مشکلات فعلی در زمینه پیام‌رسان‌های اجتماعی را بیشتر خواهد کرد. بنابراین لازم است که بازنگری اساسی در این طرح صورت بگیرد».

ساماندهی دستوری فضای مجازی

اردیبهشت سال جاری که به دستور بازپرس شعبه دوم دادسرای فرهنگ و رسانه پیام‌رسان محبوب تلگرام فیلتر شد. بسیاری فکر می‌کردند که با مسدود کردن این پیام‌رسان محبوب و حمایت از پیام‌رسان‌های داخلی می‌توانند مردم را به سمت و سوی استفاده از این پیام‌رسان‌ها بکشند و به قول خود شبکه‌های اجتماعی داخلی راه‌اندازی کنند. حتی در این راستا بخشنامه‌هایی نیز مبنی بر عدم استفاده از تلگرام به ادارات، دستگاه‌های و رسانه‌ها دولتی ارسال شد و پس آن شاهد خروج رسانه‌ها و برخی ادارات دولتی از این پیام‌رسان بودیم. گرچه این مساله چند ماهی بیشتر طول نکشید، چرا که با عدم استقبال مردم از پیام‌رسان‌های داخلی و نبود زیر ساخت درست در این پیام‌رسان‌ها کم‌کم کانال‌های خبری موافقان فیلترینگ چون فارس و تسنیم نیز مجددا به احیای فعالیت خود در تلگرام روی آوردند. با این حال از آن زمان تا کنون برخی نمایندگان مجلس به دنبال تدوین طرحی برای ساماندهی شبکه‌های اجتماعی و حمایت از پیام‌رسان‌های داخلی بودند تا اینکه هفته گذشته در 27 آبان طرحی تحت عنوان «سامان‌دهی پیام‌رسان‌های اجتماعی» به هیأت رئیسه مجلس ارائه شد که این هیأت نیز آن را برای بررسی بیشتر به کمیسیون فرهنگی ارجاع داد. طرحی که با واکنش بسیاری از کارشناسان حوزه ITمواجه شده است. بحث ورود نیروهای مسلح به مساله پیام‌رسان‌های داخلی، اجبار در نصب پیام‌رسان‌های داخلی بدین نحو که صدور مجوز واردات و فعال‌سازی تلفن همراه با تشخیص هیات نظارت منوط به پیش نصب پیام‌رسان‌های موثر داخلی باشد و... از مسائل حاشیه‌سازی است که طرح فوق را با اما و اگرهای فراوانی رو‌به‌رو ساخته است. با این تفاسیر باید دید که اساسا کمیسیون فرهنگی مجلس چه رویکردی نسبت به این طرح اتخاذ خواهد کرد.

نبود قوانین درست

یک نماینده قزوین در مجلس درباره چیستی طرح ساماندهی پیام‌رسان‌های اجتماعی اظهار کرد: طرح حمایت یا به عبارت بهتر ساماندهی پیام‌رسان‌های اجتماعی طرحی است که توسط تعدادی از نمایندگان مجلس تهیه شده و شامل پیام‌رسان‌های داخلی و خارجی می‌شود و حداقل در عنوان این طرح مسأله ایرانی یا خارجی بودن پیام‌رسان‌ها مطرح نشده، اما از واژه حمایت می‌توان این چنین برداشت کرد که این طرح برای حمایت از پیام‌رسان‌های ایرانی تهیه شده است. پانا نوشت، سیده‌حمیده زرآبادی گفت: این طرح هم‌اکنون در کمیسیون فرهنگی مجلس در حال بررسی است، اما نکته اینجاست که در بندهای مختلفی از این طرح اشکالاتی وجود دارد که قطعا به زودی طی نامه‌ای به آقای احمد مازنی نماینده تهران و رئیس کمیسیون فرهنگی اعلام خواهم کرد. وی افزود: بر اساس آنچه که در متن این طرح آمده و ساختاری که تعریف کرده است باید گفت که تصویب این طرح ساماندهی نه تنها مشکلی را حل نمی‌کند بلکه عملا مشکلات فعلی در زمینه پیام‌رسان‌های اجتماعی را بیشتر خواهد کرد. بنابراین لازم است که بازنگری اساسی در این طرح صورت بگیرد. این عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس با تاکید بر اینکه باید در حوزه شبکه‌های اجتماعی از قوانین روزآمد شده استفاده کرد، ادامه داد: ما در بحث‌های فضای مجازی عملا ورود پیدا نکرده و قوانین به اصطلاح شسته و رفته‌ای نداریم یعنی در قیاس با سرعت افزایش امکانات در فضای مجازی، قوانین و حمایت‌های ما بسیار عقب‌مانده است. بنابراین این احساس نیز وجود دارد که قوانینی در حوزه فضای مجازی تصویب شود، اما قرار نیست با تصویب قوانینی نه چندان دقیق و کارشناسی شده، وضع فعلی را بدتر کنیم.

ایجاد رانت

عضو فراکسیون امید مجلس ابراز کرد: به نظر من مرکز پژوهش‌های مجلس می‌تواند به موضوع طرح ساماندهی پیام‌رسان‌های اجتماعی ورود و اشکالات این طرح را بررسی و اعلام کند. وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز از سوی دیگر می‌تواند به این طرح ورود و معایب را بررسی و مطرح کند، چراکه عملا این وزارتخانه به عنوان مسئول مسائل در ارتباط با IT شناخته می‌شود. زرآبادی با تاکید بر لزوم تقدیم لایحه به مجلس در زمینه قوانین فضای مجازی و پیام‌رسان‌های اجتماعی، عنوان کرد: وزارت ارتباطات عملا ارگان تخصصی رسیدگی به این قبیل موارد است و بیشترین متخصصان IT در این وزارتخانه مشغول به کار هستند.